Aydın ve sanatkarlardan oluşan 33 kişinin Sivas’ta kaldığı otelde yakılarak öldürülmesinin üzerinden 28 yıl geçti. Olaylar sonucunda 2 otel vazifelisi de hayatını yitirmişti.
2 Temmuz 1993’te Pir Sultan Abdal Şenlikleri için Sivas’ta bulunan çoğunluğu Alevi ve sol görüşlü 51 kişilik kümede Aziz Nesin, Metin Altıok, Hasret Gültekin, Asım Bezirci ve Nesimi Çimen üzere tanınmış isimler de bulunuyordu.
Dört gün sürecek şenliklerde söyleşiler düzenleyecek, kitaplarını imzalatacak ve müzikler söyleyecek olan küme yalnızca birinci gün etkinliklerini gerçekleştirebildi.
Şenliğin ikinci günü olan ve Cuma gününe denk gelen 2 Temmuz’da namaz çıkışı toplanan bir küme aktifliğin yapıldığı alana yürümeye başladı.“Sivas laiklere mezar olacak” sloganlarıyla yapılan yürüyüş sırasında ‘Halk Ozanları’ heykeli yıkıldı ve yerde sürüklendi.
Sayıları giderek artan kümeye rastgele bir müdahale olmazken akşam saatlerine gerçek kalabalık 15 bin kişiyi buldu. Binlerce kişi otelin önünde sloganlar eşliğinde binayı taşladı ve camlar kırıldı. Birkaç saat içinde otel önündeki araçlar ateşe verildi ve son olarak otelden de alevler yükselmeye başladı.
Yangını söndürmek için vaktinde müdahale etmeyen itfaiye de geldiğinde büyümüş olan alevleri denetim altına almakta yetersiz kaldı. Devrin siyasalları olayın münferit olduğu istikametinde açıklamalar yapsa da uzun yıllar katliamın Özel Harp Dairesi tarafından planlandığı istikametinde argümanlar da dahil olmak üzere pek çok senaryo lisana getirildi.
Katliam sonrasında neler oldu?
Elim olayın çabucak akabinde 35 kişi gözaltına alınmış, sonrasında gözaltı sayısı 190’a kadar çıkmıştı lakin 66 kişi özgür bırakıldı ve geri kalanlar “Laik anayasal nizamı değiştirip din devleti kurmaya kalkışmak” hatasıyla Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde 1 yıl boyunca yargılandı. “Sivas davası” olarak tarihe geçen mahkeme sonucunda 22 sanık 15’er yıl, 3 sanık 10’ar yıl, 54 sanık 3’er yıl, 6 sanık 2’şer yıl mahpusla cezalandırıldı. Yargılananlardan 37’si ise beraat etti.
Takip eden yıllarda Yargıtay DGM kararını bozdu ve sanıklar tekrar yargılandı. 1998’de onaylanan yeni kararda 33 sanık idam, 14 sanık ise 15 yıla kadar değişen mahpus cezalarına çarptırıldı lakin idam cezaları tarz noksanlıkları nedeniyle bozuldu. Metot eksiklikleri giderildikten sonra 2000 yılında yine idam cezasına çarptırılan 33 sanık 2002’de idam cezasının kaldırılması ile müebbet mahpusa mahkum oldu.
Sanık avukatlarından birçoğu muhafazakar sağ partilerde milletvekili ve bakanlık konumlarına kadar yükseldi ve geçen vakit içerisinde gerçekleşen tahliyeler ile mahpustaki kişi sayısı 33’e düştü.
Sivas katliamının kilit isimlerinden 8 sanık ise 1997’deki bozma kararı sonrasında firar ederek kayıplara karıştı. Bunların içinde davanın bir numaralı sanığı Sivas Belediye Meclisi Üyesi Cafer Erçakmak da bulunuyor.2011 tarihinde Sivas’ta kalp krizi sonucu öldüğü ileri sürülen ve gizlice Üst Tekke Mezarlığına gömüldüğü söylenen Erçakmak hakkındaki dava, öldüğü için düşürüldü. Mağdurların avukatları DNA testi talep etti ve mezardaki kişinin yüzde 99.9 Erçakmak olduğu tespit edildi.
Zaman aşımı
Son olarak Sivas Davası 2014 yılında vakit aşımına uğradı ve tüm dava kapatıldı. Bu olay sonrası sivil toplum kuruluşlarının ve partilerin “insanlık hatalarında vakit aşımının kaldırılması” talebinde bulunması üzerine mahkeme lideri, “İnsanlık hatasında vakit aşımı olmaz lakin bu hatası işleyenler kamu vazifelisi değil sivil oldukları için davanın düşmesine karar verilmiştir.” biçiminde açıklama yaptı.
Karar üzerine devrin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ise, davanın vakit aşımına uğradığı tabirini yanlış bulduğunu belirterek “Sadece 5 kişi ile ilgili vakit aşımı olmuştur. Müebbet mahpus cezası ile içeride olan onlarca insan var. Burada gaye saptırılıyor. Tek taraflı bakmayı yanlışsız bulmuyorum. Öbür davalarda da vakit aşımı süreci işlemişti.” biçiminde açıklama yapmıştı.
Madimak Katliamı’nda hayatını kaybedenler
Muhlis Akarsu – 45 yaşında, sanatçı
Muhibe Akarsu – 45 yaşında, Muhlis Akarsu’nun eşi
Gülender Akça – 25 yaşında
Metin Altıok – 53 yaşında, şair, müellif, felsefeci
Mehmet Atay – 25 yaşında, gazeteci, fotoğraf sanatçısı
Sehergül Ateş – 29 yaşında
Behçet Sefa Aysan – 44 yaşında, şair
Erdal Ayrancı – 35 yaşında
Asım Bezirci – 66 yaşında, araştırmacı, yazar
Belkıs Çakır – 18 yaşında
Serpil Canik – 19 yaşında
Muammer Çiçek – 26 yaşında, aktör
Nesimi Çimen – 62 yaşında, şair, sanatçı
Carina Cuanna Thuijs – 23 yaşında, Hollandalı akademisyen
Serkan Doğan – 19 yaşında
Hasret Gültekin – 22 yaşında şair, sanatçı
Murat Gündüz – 22 yaşında
Gülsüm Karababa – 22 yaşında
Uğur Kaynar – 37 yaşında, şair
Asaf Koçak – 35 yaşında, karikatürist
Koray Kaya – 12 yaşında
Menekşe Kaya – 15 yaşında
Handan Metin – 20 yaşında
Sait Metin – 23 yaşında
Huriye Özkan – 22 yaşında
Yeşim Özkan – 20 yaşında
Ahmet Özyurt – 21 yaşında
Nurcan Şahin – 18 yaşında
Özlem Şahin – 17 yaşında
Asuman Sivri – 16 yaşında
Yasemin Sivri – 19 yaşında
Edibe Sulari – 40 yaşında, sanatçı
İnci Türk – 22 yaşında
Ahmet Öztürk – 21 yaşında
Kenan Yılmaz – 21 yaşında
Aydın ve sanatkarlardan oluşan 33 kişinin Sivas’ta kaldığı otelde yakılarak öldürülmesinin üzerinden 28 yıl geçti. Olaylar sonucunda 2 otel vazifelisi de hayatını yitirmişti.
2 Temmuz 1993’te Pir Sultan Abdal Şenlikleri için Sivas’ta bulunan çoğunluğu Alevi ve sol görüşlü 51 kişilik kümede Aziz Nesin, Metin Altıok, Hasret Gültekin, Asım Bezirci ve Nesimi Çimen üzere tanınmış isimler de bulunuyordu.
Dört gün sürecek şenliklerde söyleşiler düzenleyecek, kitaplarını imzalatacak ve müzikler söyleyecek olan küme yalnızca birinci gün etkinliklerini gerçekleştirebildi.
Şenliğin ikinci günü olan ve Cuma gününe denk gelen 2 Temmuz’da namaz çıkışı toplanan bir küme aktifliğin yapıldığı alana yürümeye başladı.“Sivas laiklere mezar olacak” sloganlarıyla yapılan yürüyüş sırasında ‘Halk Ozanları’ heykeli yıkıldı ve yerde sürüklendi.
Sayıları giderek artan kümeye rastgele bir müdahale olmazken akşam saatlerine gerçek kalabalık 15 bin kişiyi buldu. Binlerce kişi otelin önünde sloganlar eşliğinde binayı taşladı ve camlar kırıldı. Birkaç saat içinde otel önündeki araçlar ateşe verildi ve son olarak otelden de alevler yükselmeye başladı.
Yangını söndürmek için vaktinde müdahale etmeyen itfaiye de geldiğinde büyümüş olan alevleri denetim altına almakta yetersiz kaldı. Devrin siyasalları olayın münferit olduğu istikametinde açıklamalar yapsa da uzun yıllar katliamın Özel Harp Dairesi tarafından planlandığı istikametinde argümanlar da dahil olmak üzere pek çok senaryo lisana getirildi.
Katliam sonrasında neler oldu?
Elim olayın çabucak akabinde 35 kişi gözaltına alınmış, sonrasında gözaltı sayısı 190’a kadar çıkmıştı lakin 66 kişi özgür bırakıldı ve geri kalanlar “Laik anayasal nizamı değiştirip din devleti kurmaya kalkışmak” hatasıyla Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde 1 yıl boyunca yargılandı. “Sivas davası” olarak tarihe geçen mahkeme sonucunda 22 sanık 15’er yıl, 3 sanık 10’ar yıl, 54 sanık 3’er yıl, 6 sanık 2’şer yıl mahpusla cezalandırıldı. Yargılananlardan 37’si ise beraat etti.
Takip eden yıllarda Yargıtay DGM kararını bozdu ve sanıklar tekrar yargılandı. 1998’de onaylanan yeni kararda 33 sanık idam, 14 sanık ise 15 yıla kadar değişen mahpus cezalarına çarptırıldı lakin idam cezaları tarz noksanlıkları nedeniyle bozuldu. Metot eksiklikleri giderildikten sonra 2000 yılında yine idam cezasına çarptırılan 33 sanık 2002’de idam cezasının kaldırılması ile müebbet mahpusa mahkum oldu.
Sanık avukatlarından birçoğu muhafazakar sağ partilerde milletvekili ve bakanlık konumlarına kadar yükseldi ve geçen vakit içerisinde gerçekleşen tahliyeler ile mahpustaki kişi sayısı 33’e düştü.
Sivas katliamının kilit isimlerinden 8 sanık ise 1997’deki bozma kararı sonrasında firar ederek kayıplara karıştı. Bunların içinde davanın bir numaralı sanığı Sivas Belediye Meclisi Üyesi Cafer Erçakmak da bulunuyor.2011 tarihinde Sivas’ta kalp krizi sonucu öldüğü ileri sürülen ve gizlice Üst Tekke Mezarlığına gömüldüğü söylenen Erçakmak hakkındaki dava, öldüğü için düşürüldü. Mağdurların avukatları DNA testi talep etti ve mezardaki kişinin yüzde 99.9 Erçakmak olduğu tespit edildi.
Zaman aşımı
Son olarak Sivas Davası 2014 yılında vakit aşımına uğradı ve tüm dava kapatıldı. Bu olay sonrası sivil toplum kuruluşlarının ve partilerin “insanlık hatalarında vakit aşımının kaldırılması” talebinde bulunması üzerine mahkeme lideri, “İnsanlık hatasında vakit aşımı olmaz lakin bu hatası işleyenler kamu vazifelisi değil sivil oldukları için davanın düşmesine karar verilmiştir.” biçiminde açıklama yaptı.
Karar üzerine devrin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ise, davanın vakit aşımına uğradığı tabirini yanlış bulduğunu belirterek “Sadece 5 kişi ile ilgili vakit aşımı olmuştur. Müebbet mahpus cezası ile içeride olan onlarca insan var. Burada gaye saptırılıyor. Tek taraflı bakmayı yanlışsız bulmuyorum. Öbür davalarda da vakit aşımı süreci işlemişti.” biçiminde açıklama yapmıştı.
Madimak Katliamı’nda hayatını kaybedenler
Muhlis Akarsu – 45 yaşında, sanatçı
Muhibe Akarsu – 45 yaşında, Muhlis Akarsu’nun eşi
Gülender Akça – 25 yaşında
Metin Altıok – 53 yaşında, şair, müellif, felsefeci
Mehmet Atay – 25 yaşında, gazeteci, fotoğraf sanatçısı
Sehergül Ateş – 29 yaşında
Behçet Sefa Aysan – 44 yaşında, şair
Erdal Ayrancı – 35 yaşında
Asım Bezirci – 66 yaşında, araştırmacı, yazar
Belkıs Çakır – 18 yaşında
Serpil Canik – 19 yaşında
Muammer Çiçek – 26 yaşında, aktör
Nesimi Çimen – 62 yaşında, şair, sanatçı
Carina Cuanna Thuijs – 23 yaşında, Hollandalı akademisyen
Serkan Doğan – 19 yaşında
Hasret Gültekin – 22 yaşında şair, sanatçı
Murat Gündüz – 22 yaşında
Gülsüm Karababa – 22 yaşında
Uğur Kaynar – 37 yaşında, şair
Asaf Koçak – 35 yaşında, karikatürist
Koray Kaya – 12 yaşında
Menekşe Kaya – 15 yaşında
Handan Metin – 20 yaşında
Sait Metin – 23 yaşında
Huriye Özkan – 22 yaşında
Yeşim Özkan – 20 yaşında
Ahmet Özyurt – 21 yaşında
Nurcan Şahin – 18 yaşında
Özlem Şahin – 17 yaşında
Asuman Sivri – 16 yaşında
Yasemin Sivri – 19 yaşında
Edibe Sulari – 40 yaşında, sanatçı
İnci Türk – 22 yaşında
Ahmet Öztürk – 21 yaşında
Kenan Yılmaz – 21 yaşında
