Japon bilim insanları, dört uzva sahip, balık gibisi bir canlının omurgalıların en eski atalarından biri olabileceğini açıkladı.
Yılanbalığı gibisi yaratığın fosilleri, birinci olarak 1890’da İskoçya’nın Caithness kentinde keşfedildi.
Palaeospondylus yalnızca yaklaşık 5 cm uzunluğunda olduğu için, uzmanlar onu evrim ağacına yerleştirmeyi sıkıntı buldular ve bu da kafatası rekonstrüksiyonlarını zorlaştırdı. Artık, Japonya’daki RIKEN Öncü Araştırma Kümesi’ndeki (RIKEN Cluster for Pioneering Research) Shigeru Kuratani, fosilin bir çenesi ve dört uzvu olduğuna dair yeni deliller ortaya çıkardı.
Omurgalılar soy ağacının en altına yerleşti
Bulgular, fosili beşerler da dahil olmak üzere omurgalılar için soy ağacının en altına yerleştirdi. Şimdiye kadar canlının hem çeneli hem de çenesiz balıklarla birebir özellikleri paylaştığı düşünülüyordu. Daha evvel, yaklaşık 390 milyon yıl evvel Devoniyen periyodunda yaşayan Palaeospondylus’un dişleri yahut kemikleri olduğunu gösteren hiçbir delil bulunamamıştı.
Araştırmacıların bildirdiğine nazaran düz bir başı, yılan balığı gibisi bir bedeni olan canlı Highlands’in kuzey doğusundaki bir tatlı su gölünün yatağında yaşıyordu. Burnunda sepete benzeri tuhaf bir aparat ve uygun gelişmiş kıkırdaklı bir omur sütunu vardı, lakin bariz yüzgeçleri yoktu.
Bilim insanları, Palaeospondylus’un kıkırdaklı iskeleti ve eşleştirilmiş uzantılarının olmaması nedeniyle büyük olasılıkla bir lob yüzgeçli balık kümesi olan Sarcopterygii’nin bir üyesi olduğunu açıkladı. Sarcopterygii ailesi, Etraftaki karalardan gölün tabanına düşen yapraklar, hayvan kalıntıları ve başka organik kalıntılarla beslenen deniz organizmalarından oluşuyor.
Bununla birlikte o vakitler, İskoçya’nın kara kütlesi, bugün Orta Afrika’nın bulunduğu ekvatorun güneyindeydi, bu nedenle etraf sıcak ve yarı kuraktı.
Palaeopondylus, birinci omurgalıların sudan çıkmaya başladığı tarihte çok kıymetli bir dönüm noktası yaşadı. Yüzgeçlerinin uzuvlara adaptasyonu geçişi kolaylaştırdı, daha sonra memeliler, kuşlar ve sürüngenler ortaya çıktı.
Başına nazaran çok küçük bir çenesi vardı
Öbür taraftan, RIKEN’deki araştırmacılar, fosilin yüksek çözünürlüklü mikro-CT taramalarını oluşturmak için SPring-8 senkrotronundan X-ışınlarını kullandı. Kuratani ve takımı, en gerçek kafatası imgesini elde etmek için başların büsbütün kayaya gömülü kaldığı fosilleri dikkatle seçti.
NTV’de yer alan habere nazaran, Tokyo Üniversitesi’nden çalışmanın baş muharriri Tatsuya Hirasawa, “Mikro-CT taramaları için en âlâ örnekleri seçmek ve fosilleşmiş kafatasını çevreleyen kayayı dikkatlice kesmek, taramaların çözünürlüğünü iyileştirmemizi sağladı. Canlının bir çenesi olduğunu doğrulayan üç yarım daire kanalı bulduk. Bir tetrapod olarak Palaeospondylus, kafatasına nazaran çok derecede küçük bir alt çeneye sahipti ve bu nedenle ağız açıklığı sınırlıydı” diye konuştu.
Bu durumun günümüzde yaşayan ve caecilians ismi verilen bir küme uzuvsuz amfibide görüldüğünü belirten Hirasawa, “Geri çekilmiş’ çene ve alışılmadık biçimde düz bir baş hali değişen habitatını temsil ediyor. Paleospondylus’un tetrapod larvalarınınkine benzeyen garip morfolojisi, gelişimsel genetik bakış açısından çok enteresan. Bunu dikkate alarak, omurgalı tarihinde sudan karaya geçişte meydana gelen bu ve öbür morfolojik değişikliklere neden olan gelişimsel genetiği incelemeye devam edeceğiz” değerlendirmesinde bulundu.
En eski fosil
2003 yılında Avustralya’da şimdiye kadar bulunan en eski fosil olan ve en az 560 milyon yaşında olduğu iddia edilen bir fosil bulundu. The Age’de yer alan yazıya nazaran, sözkonusu canlı, uzunluğu uzun bir iribaşa benziyordu.
