Bir insan kirpiği büyüklüğünde ve formunda olan dev bir bakteri keşfedildi. Thiomargarita magnifica ismi verilen bu bakteri mikroskoba gereksinim olmadan çıplak gözle bile görülebiliyor.
Artık dünyanın en büyük bakterisi olarak sınıflandırılan T. magnifica, Fransız Karayipleri’nde su altına gömülü, çürüyen mangrov ağacı yaprakları üzerinde keşfedildi.
Tek hücreli bu organizmanın tehlikeli olmadığı ve insanlarda hastalığa yol açmadığı belirtiliyor.
ABD’deki Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı Ortak Genom Enstitüsü’nden Jean-Marie Volland, “Bu bakteriler birçok bakteriden yaklaşık 5 bin kat daha büyük. Bir perspektife oturtmak gerekirse, biz beşerler için Everest Dağı kadar uzun bir beşerle karşılaşmakla eşdeğer” diyor.
Karaipler’deki mangrov ormanları (Fotoğraf: Hugo Bret)
Ancak bir santimetre uzunluğundaki T. magnifica, yeryüzündeki en büyük tek hücreli organizma değil. (En büyük tek hücreli organizma, bundan 10 kat daha uzun olan Caulerpa taxifolia isimli bir çeşit su yosunu)
T. magnifica birinci olarak 2009 yılında Küçük Antiller’deki Guadalup Adası’nda tespit edilmiş, lakin bir kenara bırakılmıştı.
Dr. Volland ve meslektaşları yakın vakitte onu detaylı incelediklerinde elde ettikleri değerli bir bulgu, hücrenin içini düzenleme biçimiyle ilgiliydi. Bakterilerin DNA’ları olağanda hücreyi dolduran sıvı (sitoplazma) içinde serbestçe yüzer.
T. magnifica ise genetik malzemesi içeren DNA’ları, araştırmacıların Fransızca meyve çekirdeği manasına gelen pepin ismini verdikleri bölmelerde saklıyor.
Bu kıymetli bir keşif, çünkü şimdiye kadar DNA’nın zara bağlı bir bölme içinde yer alması, beşerler, öteki hayvanlar ve bitkiler üzere yüksek organizmaların yapı taşları olan ökaryot hücrelerin muhafazası olarak kabul ediliyordu.
Ayrıca T. magnifica fazla ölçüde DNA’ya sahip. Genomundaki tüm “harfler” ya da baz çifti sayıldığında 12 milyona yakın. Fakat her hücrede genomun yarım milyon kopyası olabilir.
Mikroskop olmadan bile görülebilen bakterinin fotoğrafı (Jean-Marie Volland)
Berkeley Enstitüsü’nden Dr. Tanja Woyke T. magnifica’nın “bir insan hücresine kıyasla kendi içinde birkaç kat daha fazla DNA depoladığı manasına geldiğini” belirtiyor.
Woyke, tüm bu DNA’da, organizmanın büyük boyutunun nedenlerine dair ipuçları olduğunu da söylüyor. Uzama ile alakalı birtakım genlerin kopyalandığı ve olağanda bölünmeye dahil olan kimi genlerin eksik olduğu görülüyor.
T. magnifica kemosentetik bir bakteri. Kendisine yakıt sağlamak için gereksinim duyduğu şekerleri, mangrov bataklığının tortularındaki çürüyen organik unsurların ürettiği sülfür bileşiklerini oksitleyerek elde ediyor. Yalnızca tutunacak sağlam bir şeye muhtaçlık duyuyor.
Antiller Üniversitesi’nden mikrobiyolog Prof. Olivier Gros, “Onları istiridye kabuklarına, yapraklara ve kollara, tıpkı vakitte cam şişelere, plastik şişelere yahut iplere tutunmuş halde buldum” dedi.
Araştırma grubu bakteriye ait açıklamalarını Science Magazine’in bu haftaki sayısında yayımladı.
Araştırmacılar, organizmanın işleyişine dair öğrenecekleri çok şey olduğunu belirtiyor.
ABD Menlo Park’taki Karmaşık Sistemler Araştırma Laboratuvarı’ndan Dr. Shailesh Date, “Bu proje, var olan keşfedilmemiş mikrobiyal çeşitlilik konusunda nitekim gözlerimizi açtı. Şimdi yalnızca yüzeydeyiz ve kim bilir daha ne değişik şeyler keşfedeceğiz” diyor.
