Aşırı sağcıların, faşistlerin yeni tutkusu: İskandinav sembolizmi

O kadar çok övdüler ki, dayanamadım baskılara (!) evvel Vikingler’i akabinde The Last Kingdom dizilerini izledim. Dedikleri kadar varmış nitekim. Son derece keyif aldım izlemekten. Bu dizilerde rastladım ‘Valhalla’ sözcüğüne. İskandinav kültüründe kahramanca ölenlerin ilah Odin’in nezaretinde götürüldükleri yer manasına geliyor. Bir tıp cennet yani.

Bir kaç hafta evvel ABD’de bir markete saldırarak birçok siyah 10 kişiyi öldüren genç Nazi Payton Gendron‘un sonradan ortaya çıkan manifestosunda da bu sözcüğe rastladığımda şaşırdım haliyle. Sağdan soldan topladığı saçma sapan cümlelerden ibaret manifestosunun bir yerinde herhalde kendisi üzere beyaz üstünlüğünü savunanlara yönelik olarak “Tanrı hepinizi korusun. Sizi Valhalla’da görmeyi umuyorum” diyordu. Bu genç sersemin temiz, savunmasız insanları öldüren aşşağılık bir katil olmasına karşın kendisi ile kendisi gibileri Valhalla’ya layık gören “kahraman” sanması pek olağan. Zira İskandinav kaynaklarına nazaran “kahramanca ölmek” cesurca savaşmak manasına geliyor. Yani genç katil, o kadar kişiyi “öldürme cesaretinden” dolayı Valhalla’ya layık görüyor kendisini.

Eski çağlara sığınmak

Merak ettim alışılmış. Şöyle bir kurcalayınca hani şu Norveç’in Utoya kentinde bir yaz kampını basıp onlarca kişiyi öldüren faşistin de kullandığı silahlara İskandinav ilahlarının ismini verdiğini hatırladım. Yeni Zelanda’nın Christchurch kentinde iki mescide saldıran faşist de ataktan evvel kitaplaştırdığı manifestosunda İskandinav kültürüne atıflarda bulunuyordu. Gendron üzerinde duralım biraz daha. Manifestosunu Skye Adası’nda Storr’un Yaşlı Adamı ismi verilen bir kaya oluşumunun fotoğrafı üzerine yerleştirmişti. Skye adası İskandinav Krallığı’nın bir kesimiydi bir vakitler. Storr da “büyük” manasına geliyor. Gendron silahlarına “othala” sözcüğünü de kazımış. Bu etno-milliyetçilere hitap eden bir sembol. “Miras kalan toprak” olarak çeviri ediliyor. Çok sağ kümelerin çabucak hepsi kullanır bu sözcüğü.

Ukraynalı da Rus da kullanıyor

Demek ki tüm bu faşistler aradıkları şiddeti, acımasızlığı İskandinav mitlerinde buldular. Tarihi “zemin” eksikliğini bu türlü giderip kendilerine uygun bir “tarih” yarattılar. Doğal bunu yapanlar yalnızca bu faşistler değil. 1930’larda Nazi “teorisyenler” Hıristiyanlığın da tesiriyle yok olduğuna inandıkları Germen Kültürü’nün İskandinav mitolojisinde olduğuna inandılar. Gendron da Christchurch katili faşist de manifestolarında Sonnenrad (Kara Güneş) olarak isimlendirilen çark gibisi bir sembol kullanmışlardır ki, İskandinav mtolojisine aittir bu sembol. Aslında bu çark Nazilerin uydurmasıyla Kara Güneş olarak isimlendirildi denir. Biz Sonnenrad’ı, Ukrayna’nın Azak alayının amblemi olarak da hatırlıyoruz.

Bu ortada belirtelim; Neo Naziler yalnızca Ukraynalı değil. Rus Neo Nazileri de var. Bunlar da İskandinav sembolleri kullanıyor. Rus yanlısı bir askere Mariupol’da “beyaz üstünlüğünün simgesi olan” İskandinav mitolojisine ilişkin “Valknut” sembolü taktı kumandanları örneğin.

Şimdi bunlara bakınca, aklıma üst üste yayınlanan İskandinav hikayelerine dayalı diziler geliyor. Özendirici olabileceklerini, dizilerde kullanılan silahların, kimi gereçlerin daima bir kutsallıkla ilişkilendirildiklerini fark ettim. Onur, kanın kutsallığı üzere tavırların üzerine oturtulmuş feodal bir kültür görüyorsunuz bu dizilerde. Faşistin anlamadığı şu; bu dizilerde, kendilerinde var olduğunu sandıkları “vatan” kavramı da “ulus” kavramı da yok. Korunması gereken bir bir toprak modülü olmadığı için çatışmalara feodal beyefendilerin birbirlerine düşmanlıkları yol açıyor. Ele geçirilen bir toprak kesimi “vatan” yapılmıyor, bir barış armağanı olarak bir diğer feodal beyefendiye armağan edilebiliyor. Bildiğimiz manada ırkçılık da yok, zira “ulus” yok. Günümüz Nazileri de, kendilerinden öncekilergibi, elbette “doğalarına”