Oxford Üniversitesi tarafından yapılan yeni bir araştırmaya nazaran koronavirüsün neden olduğu Covid-19 hastalığına yakalananlarda, hastalıktan 2 yıl sonra şuur bulanıklığı, demans ve epilepsi, öteki teneffüs yolu hastalıklarını geçirenlere nazaran daha yaygın görülüyor.
Araştırma kapsamında çoğunluğu Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) olmak üzere 1 milyon 250 bin şahısta, Covid geçirdikten iki yıl sonra 14 farklı hastalığın görülme riskleri incelendi.
Daha sonra bu sonuçlar, iki yıl evvel farklı bir teneffüs yolu enfeksiyonu geçiren 1,25 milyon kişinin sonuçlarıyla kıyaslandı.
Covid olan kümede, aşağıdaki hadiselerin görülme sıklığı daha fazlaydı:
- 65 yaş üstü yetişkinlerde demans, felç ve şuur bulanıklığı
- 18-64 yaş ortası yetişkinlerde şuur bulanıklığı
- Genel görülme riski düşük olmasına karşın çocuklarda epilepsi ve psikotik bozukluklar
Örneğin diğer bir teneffüs yolu enfeksiyonu geçiren çocukların 2 yıl sonra epilepsi geliştirme riski 10 binde 130’ken, Covid sonrası bu mümkünlük 10 binde 260’a yükseldi.
Çocukların psikotik bir bozukluk geliştirme riskleri de Covid’den sonra 10 binde 18’e yükseldi lakin az görülen bir risk olarak kaldı.
Bazı rahatsızlıklarınsa Covid’den iki yıl sonra görülme sıklığı azaldı. Bunlar arasında
- Çocuklarda ve yetişkinlerde anksiyete ve depresyon
- Yetişkinlerde ise psikotik bozukluklar yer alıyor.
‘UZUN COVİD’ OLARAK TANIMLANMIYOR
Araştırma, yetişkinlerde artan depresyon ve anksiyete riskinin iki aydan az müddette olağana döndüğünü de buldu.
Oxford Üniversitsi Psikiyatri Departmanı’ndan araştırma takımından Prof. Paul Harrison, Covid’den 2 yıl sonra bile demans ve hastalık nöbetleri üzere rahatsızlıkların daha sık gözlemleniyor olmasını “endişe verici” olarak nitelendirdi.
Ancak anksiyete ve depresyonun Covid’den sonra çocuklarda görülmezken yetişkinlerde “kısa süreli” olmasını ” güzel haber” olarak yorumladı.
Araştırmacılar, sayıların “göz arkası edilmesi zor” olsa da bir felaket uyarısı olmadığını söylüyor. Lakin birtakım olayların tıbbi müdahaleye muhtaçlık duyabileceğini ve bunun sıhhat hizmetleri üzerindeki baskıyı artırabileceğini de ekliyorlar.
Lancet Psychiatry mecmuasında yayımlanan çalışma için araştırmacılar hastalık geçiren bireyleri iki yıl boyunca tek tek izlemek yerine enfeksiyondan iki yıl sonra yeni teşhis konan şahısların sayısını incelediler.
Bunun yanında, teşhisten sonra her bir hadisenin ne kadar şiddetli olduğuna yahut ne kadar sürdüğüne bakılmadı. Bunlar Covid ya da öbür enfeksiyonlarla karşılaştırılmadı.
Araştırmacılar, şuur bulanıklığı olarak bilinen hafıza ve konsantrasyon meselelerinin tipik bir semptom olduğu “uzun Covid” tanımlanmasını kullanmayı tercih etmediler.
Son araştırmalar, geçen kış yayılmaya başlayan koronavirüsün Omicron varyantının, evvelki varyantlara nazaran uzun müddetli Covid semptomlarına neden olma mümkünlüğünün daha düşük olduğunu bulmuştu.
Oxford Üniversitesi’nin araştırmasında ise genel olarak Delta varyantından daha hafif geçmesine karşın, Omicron’un benzeri beyin ve akıl sıhhati risklerine yol açtığı tespit edildi .
“KORONAVİRÜSTEN ÇOK YAŞADIĞIMIZ SÜREÇ İLE İLİŞKİLİ OLABİLİR”
Araştırmanın hudutlu görülen istikametleri de var. Bunlardan birincisi, kimi uzmanların kanda mikro pıhtıların gelişmesiyle açıklanabileceğini söylese de, Covid’in beyin ve zihinsel sıhhat bozukluklarına nasıl neden olabileceğinin şimdi bilinmemesi. Araştırma bu sorunun cevabını incelemiyor.
Araştırma takımına dahil olmayan University College London’dan Dr Jonathan Rogers ve Prof Glyn Lewis, çalışmanın “özellikle araştırılması gereken birtakım klinik sonuçları” vurguladığını fakat bulguların doğrulanabilmesi için daha fazla çalışmaya muhtaçlık olduğunu belirtiyor.
Cambridge Üniversitesi’nden Prof David Menon, Covid nedeniyle hastanede kalmanın tesirinin “20 yıllık yaşlanmaya (50 ile 70 arası) eşit” olduğunu söyledi.
Liverpool Tropikal Tıp Okulu’nda fahri profesör olan Paul Garner, Covid pandemisinin insanların hayatlarını çok farklı istikametlerden değiştirdiğini söyledi.
Prof. Garner, demans ve psikozdaki artışların “virüsün direkt bir tesiri olmaktan çok, yaşadığımız toplumsal kaos ve distopya ile ilgili olma ihtimalinin daha yüksek olduğunu” söyledi.
