Moda ve dokuma bölümünde verilen taahhütler, milletlerarası markaların sürdürülebilirlik raporlarının ve geleceğe dönük telaffuzlarının, dala ait mevcut tabloya yansımadığı görülüyor. Moda ve dokumacılık dalına ait sürdürülebilir çalışmalar yürüten ve kâr gayesi gütmeyen bir kuruluş olan Textile Exchange’in yayınlanan son raporuna nazaran, global dokuma sanayisi her zamankinden daha fazla üretim yapıyor. Lakin bu artış, klasik üretim anlayışı ve gereçler yerine çevresel tesiri daha az olan alternatiflere geçişi hızlandırmıyor.
‘HEDEFLER TUTMAZ’
Analize nazaran, global elyaf üretimi pandemi nedeniyle 2020’de az da olsa azaldı lakin 2021’de tüm vakitlerin en yüksek düzeyi olan 113 milyon tona ulaştı. 2030 yılına kadarsa bu artışın149 milyon tona kadar çıkması bekleniyor. Sentetik elyaflar, global elyaf üretiminin yüzde 64’ünü oluşturuyor. Tüm bu datalar ve raporun sonuçları, dokuma bölümünün elyaf kullanımını azaltmadan global ısınmada 1.5 derece olan hudut amaca ulaşılamayacağını gösteriyor. Bölüm temsilcileri, fosil yakıtlara dayalı üretimin ve materyallerin, etrafa hassas alternatiflerle süratle değiştirilmesi gerektiğini savunuyor.
YÜZDE 1’DEN AZ
Halen masada olan taahhütler ve bilhassa genç neslin sürdürülebilir eserlere artan talebi düşünüldüğünde, mevcut durum dal için en âlâ haberlerden biri değil. Hacimler büyürken, rapora nazaran daha düşük çevresel tesire sahip elyafların oranı büyük ölçüde birebir kalıyor. Uzmanlar tablonun karanlık olmasa da beklentilerin gerisinde olduğunu vurguluyor.
Polyester elyaf üretimi 2020’de 57 milyon ton olurken, 2021’de 61 milyon tona yükseldi. Geçtiğimiz yıl global elyaf üretiminde yüzde 54’le polyester en çok üretilen elyaf oldu. Geridönüştürülmüş polyester elyafların hissesi ise 2020’de yüzde 14.7’den 2021’de yalnızca yüzde 14.8’e yükseldi. Geridönüştürülmüş elyaflar 2020 yılında tüm hammaddelerin yüzde 8.4’ünü oluştururken, bu oran 2021’de yüzde 8.9 oldu. Geri dönüştürülmüş dokumacılık atıklarından yapılan elyaflar, global pazarın yüzde 1’inden daha azına karşılık geliyor.
GERİ DÖNÜŞÜM ÇAĞRISI
Elyaf kelam konusu olduğunda aslında hem doğal hem de sentetik elyaflar dokumacılık kesiminin olmazsa olmazı olarak karşımıza çıkıyor. Textile Exchange’e nazaran ise bu eserlere alternatif olarak geri dönüştürülebilir ve etraf sorumluluğu çok daha yüksek eserlerin benimsenmesi gerekiyor. Bir an evvel alternatif eserlerin devreye alınma nedenleri ortasında: pamuk üretiminde harcanan su ölçüsü, yeşil gücün yerine fosil yakıtların kullanımı, tercih edilen kimyasal eserlerin etrafa olan ziyanları, başarısız bir atık idaresi üzere sürdürülebilirliğe ait hassasiyetler yer alıyor.
