İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2021 Araştırması açıklandı. İSO 500’de üretimden satışlar geçen yıl yüzde 73.8 artışla 2 trilyon TL’yi aştı. 2021 yılında ihracat yüzde 33,9 artışla 85,8 milyar dolara ulaştı. Şirketlerin faaliyet kârı yüzde 139 artışla 342 milyar TL’ye yükselirken, endüstrideki tartının Anadolu lehine geliştiği dikkat çekti.
İSO 500’ün ana bilanço göstergesine nazaran, 2021 yılında İSO 500’ün etkin toplamı yüzde 65,4 artarak 1,3 trilyon liradan 2,1 trilyon liraya yükseldi. Faaller içerisinde ana kalemlerde dönen varlıklar yüzde 74 artışla 821 milyar liradan 1,4 trilyon liraya ulaşırken, duran varlıklar yüzde 51 artışla 467 milyar liradan 706 milyar liraya yükseldi. Özkaynaklar 407 milyar liradan 624 milyar liraya yükselerek yüzde 53 artarken, toplam borçlar yüzde 71 artışla 881 milyar liradan 1,5 trilyon liraya çıktı.
TL’deki kayıp ve enflasyon, finansman masraflarını artırdı
İSO 500’ün finansman sarfiyatları Türk lirasındaki paha kaybı, enflasyondaki artış ve faiz oranlarındaki yükselişin tesiriyle yüzde 135 oranında artarak 89 milyar liradan 209 milyar liraya yükseldi. Tıpkı yılda faaliyet karındaki artış yüzde 139 ile daha yüksek gerçekleşti. Böylelikle finansman masraflarının faaliyet karına oranı hafif düşüşe karşın son yıllarda olduğu üzere yüzde 60’ın üzerinde kaldı.
TÜPRAŞ liderliğini korudu
Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (TÜPRAŞ), geçen yıl üretimden satışlarda elde ettiği 136,8 milyar lirayla en büyük sanayi kuruluşu unvanını korudu. Tüpraş’ı 67,3 milyar TL’lik satış geliri ile Ford, 55,2 milyar TL’lik satış geliri ile Star Rafineri izledi.
İstihdam yüzde 5,6, fiyatlar yüzde 33 arttı
İSO 500’ün istihdamı da 2021 yılında yüzde 5,6 artarak 757 bin 24 bireye yükseldi. Tıpkı yılda ödenen maaş ve fiyatlardaki artış ise yüzde 33 oldu. Yeniden İSO 500 içinde yabancı sermaye hisseli kuruluşların sayısı 1 adet daha azalarak 109’a indi.
Üretimden satışlar yüzde 748 arttı
Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşunun üretimden satışları yüzde 73,8’lik artışla 2 trilyon lirayı aştı. Artışın yüksek olmasında ihracattaki güçlü büyüme ile döviz kurları ve enflasyondaki hareketlenme tesirli oldu. Geçmiş periyotlarla kıyaslandığında, İSO 500’ün üretimden satışlarında bundan daha yüksek oranlı artışların son olarak 1992-1997 devrindeki yüksek enflasyon ortamında gerçekleştiği görüldü. Kelam konusu devirde İSO 500’ün üretimden satışlarının yıllık artış oranları o yıllarda da yüzde 78 ile yüzde 112 aralığında seyretmişti. İSO 500’ün ihracatı da yüzde 33,9’luk artışla 85,8 milyar dolara ulaştı. İSO 500’ün ihracat artışı, Türkiye genelinin 1,1 puan üzerinde gerçekleşti. Böylelikle hem Türkiye hem de İSO 500 ihracatı tarihi rekor kırdı.
İSO 500’ün 2021’de faaliyet kârı yüzde 139 oranında artarak 143 milyar liradan 342 milyar liraya çıktı. Böylelikle faaliyet kârlılığı 4 puan artışla yüzde 14,8’e yükseldi. Emsal formda faiz, amortisman ve vergi öncesi kar da yüzde 120’ye yakın bir artışla 185 milyar liradan 405 milyar liraya sıçradı. Bunun sonucunda FAVÖK kârlılığı 3,6 puan artışla yüzde 17,5’e çıktı. Vergi öncesi kâr ve ziyan toplamı ise yüzde 137 artarak 92,5 milyar liradan 219 milyar liraya yükseldi. Bu gelişme satış kârlılığını 2,5 puan artışla yüzde 9,5’e taşıdı.
Bahçıvan: Büyüme, dış talepteki artıştan kaynaklandı
İSO İdare Konseyi Lideri Erdal Bahçıvan, Türkiye iktisadının geçen yıl dünya genelinin çok üzerinde gerçekleşen yüzde 11’lik büyüme ile son 10 yılın en güçlü performansını sergilediğini, İSO 500’ün ihracat sayılarında da görüleceği üzere bunun bilhassa dış talepteki artıştan kaynaklandığına dikkat çekti.
İhracatta yüksek artışı sağlayan ana ögenin Türk endüstrisinin dünya genelindeki alıcılar için kıymetli bir alternatif üretici olarak öne çıkması sonucu ortaya çıkan ek tedarik talebi olduğuna değinen Bahçıvan, ayrıyeten yurt içinde salgına karşı yürütülen başarılı aşı uygulamaları sonrasında iktisadi ve toplumsal faaliyetlerde kısıtlamaların kademeli olarak kaldırılması ve buna bağlı olarak genişleyen iç talebin de ekonomik büyümeyi desteklediğini söyledi.
Bütün bu gelişmelerin tesiriyle sanayi dalının yüzde 16,6, imalat endüstrisinin ise yüzde 17,2 büyüyerek iktisadın genelinden müspet ayrıştığını ve büyümeye de en yüksek katkıyı sağlayan bölüm olduğunu lisana getiren Bahçıvan “Sanayi bölümünün sürükleyici rolü, her ay açıkladığımız İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI’ın geçen yılki datalarında de esasen görülüyordu. Türkiye İmalat PMI dataları 2021 yılında tam kapanma ve bayram tatilinin denk geldiği mayıs ayı dışında tüm aylarda eşik kıymet 50’nin üzerinde seyretti. Endeksin yıl ortalaması da 52,1 olarak gerçekleşti. Hasebiyle İmalat PMI, yaşanan güçlü büyümenin sinyalini bizlere evvelce vermişti” dedi.
Anadolu’nun yükü arttı
Ayrıyeten İSO 500’de yer alan kuruluşların bağlı olduğu oda bilgilerine nazaran sıralanması sonucu endüstrideki tartının Anadolu lehine geliştiği görüldü. Son yıllarda sayısal olarak düşüş eğiliminde olmasına rağmen en büyük hisse 158 firma ile hala İstanbul Sanayi Odası’na ilişkin olurken, İstanbul’u 41 kuruluş ile Kocaeli Sanayi Odası ve 40 kuruluş ile Ege Bölgesi Sanayi Odası izledi. Bu odaları da 33’er kuruluş ile Ankara Sanayi Odası ve Gaziantep Sanayi Odası, 18 kuruluş ile Kayseri Sanayi Odası ve 16 kuruluş ile de Bursa Ticaret ve Sanayi Odası takip etti.
