Tanzanya’da kar hedefi gütmeyen bir kuruluş olan APOPO zelzelelerde enkaz altında kalan insanları rahatça bulabilmek için ‘Hero Rats’ yani ‘Kahraman Fareler’ isimli bir proje başlattı.
FARELERE ÜZERİNDE YERLEŞİKK MİKROFON OLAN YELEKLER GİYDİRİLİYOR
Araştırmacılar zelzele başta olmak üzere afetlerde enkaz altında kalan insanlara ulaşmak için, özel olarak eğitilmiş farelere üzerinde yerleşik mikrofonlar, kameralar ve pozisyon izleyici aygıtlar olan yelekler ve sırt çantaları giydiriyorlar.
Çalışmalar sonrası ödül şırıngası ile beslenen bir fare
Farelerin daha dar alanlara girebilme kabiliyetleri nedeni ile enkaz altında sıkışan beşerlerle kurtarma gruplarının bağlantı kurması planlanıyor.
ENKAZ ALTINDAKİ KURBANLARLA KONUŞMA İMKANI
Projede yer alan 33 yaşındaki bilim insanı DR Donna Kean, ‘Kahraman Fareler’in şu an da uydurma enkazlarda denendiğini belirterek şunları söyledi;
“Fareler molozlara ve gömülü kurbanlara ulaşmak için çok küçük alanlara girebilirler. Elimizdeki kemirgenlerin hepsi onları üsse çağıran ‘bip’ sesine karşılık vermek üzere eğitildi yani dışarıda bulunduğumuz yerden farelerin içeride nerede olduğunu duyabileceğiz. Farelerin üzerindeki yerleşik mikrofonlar sayesinde enkaz altındaki beşerlerle konuşma talihimiz olabilir”
SONUÇLAR UMUT VERİCİ
Farelerin hijyenik olmadıklarının yanlış bir kanı olduğunu belirten Hekim Kean onları hayat kurtarmaya yardımcı olmak için süratle eğitilebilecek toplumsal yaratıklar olarak tanımlıyor.
Farelerin küçük boyutları ve esneklikleri ile kurtarma köpeklerine nazaran daha avantajlı olduğunu belirten bilim insanı “Çok çevikler, hareket kabiliyetleri her türlü ortamda çok düzgün. Arama ve kurtarma tipi işler için harikalar. Sonuçlar sahiden umut verici, proje ile çok sayıda hayat kurtaracağımızı umuyorum” dedi.
TÜRKİYE’YE GELİYORLAR
Kelam konusu proje için şimdiye kadar yedi fare eğitildi ve bilim insanları eğitim sürecinin tamamlanması için en az iki haftaya daha gereksinimleri olduklarını belirtiyor.
Türkiye’nin araştırma grubunun teklifini kabul etmesi ile ‘Kahraman Fareler’ yakında Türkiye’ye gönderilecek ve alanda çalışma fırsatı bulacaklar.
PROJENİN KAPSAMI GENİŞLETİLİYOR
Fareler çevik ve hafif olmaları nedeni ile daha evvel de kara mayınlarının tespitinde kullanılmışlardı.
Öteki kuruluşlar afetler için köpek eğitimine odaklanırken, dünya üzerinde fareleri eğiten tek kurum olan APOPO projenin kapsamını genişletiyor ve fareleri her zamankinden karışık vazifeler için eğitiyor.
Bilim insanlarının eğitimli farelerin yardımcı olabileceğine inandığı problemler ortasında mayın temizleme, tüberküloz ve çiftlik hayvanlarını etkileyen brusellozun saptanması yer alıyor.
MAYIN BULDUĞU İÇİN ALTIN MADALYA ALAN FARE
Farelerin mayınların tespiti için kullanılması aslında çok yeni bir durum değil.
2020 yılında kara mayınlarını bulmak için eğitilen Magawa isimli bir fare İngiltere merkezli hayvanlara yardım örgütü PDSA (Hasta Hayvanlar için Halk Dispanseri) tarafından altın madalyayla ödüllendirilmişti.
Mesleği boyunca Kamboçya’da 39 kara mayını ve 28 infilak etmemiş patlayıcı bulan dev Afrikalı keseli sıçanı Magawa, bu itibarlı mükafatı alan birinci fare olarak tarihe geçmişti.
