Dün TKP Genel Sekreteri Kemal Okuyan’ın gazetecilerle bir ortaya geldiği kahvaltıdaydım. Partisinin seçim stratejisiyle ilgili açıklamalar yapan Okuyan meslektaşların sorduğu soruları da yanıtladı. Buluşmanın kendi adıma son derece faydalı olduğunu söylemeliyim öncelikle. Genel Sekreter’in neler anlattığını, sorulara hangi cevapları verdiğini haberlerden öğrenebilirsiniz kuşkusuz.
Benim bilhassa dikkatimi çeken Okuyan’ın TKP’nin yaptığı onca işe karşın, – bunların ortasında dünyanın önde gelen komünist partilerini İstanbul’da ağırladığı büyük tertip da var- medyada neden görmezden gelindiklerine ait yakınmasıydı. Okuyan değil (bunu keder ettiğini sanmam) lakin kimi meslektaşlar partinin hak ettiği oy oranına ulaşamadığını da vurguladılar. Bunun Türkiye’ye has nedenleri de var fakat emek hareketinin, ona bağlı olarak da sosyalist hareketlerin dünya çapında önemli bir gerileme içinde olması bunda tesirli kuşkusuz.
Sol merkeze kayarsa
Okuyan’ın medyada neden gereğince yer almadıklarından yakınması sosyalist solun aslında uzun vakittir dünya genelinde hem medyada hem de kimi toplum kesitlerinde neden görülmez olduğunu düşündürttü bana. Zira yeni değil, uzun vakittir hem de, başta Avrupa olmak üzere dünyanın birçok yerinde, sosyalist solun klâsik partileri ölümcül bir düşüş içindeler. Bunun birçok nedeni var, lakin en besbelli olanı sosyalist solun – ya da bu türlü olduğunu tez eden yapıların- ekonomik bahislerde gitgide merkeze kaymasıdır. Bu uzun vadede solun kendine mahsus tarihi profilini sulandırmak üzere dayanılmaz bir ziyana yol açtı. Hem sosyalist hem de toplumsal demokrat partileri, neoliberal ıslahatların ya da örneğin 2008’deki global mali krizin yarattığı hoşnutsuzluktan yararlanamaz hale getirdi ayrıyeten. Bunun en acı sonucu da sağın yükselmesi oldu maalesef.
Bırakın komünist partileri, kapitalizmi ılımlılaştırmayı çizgi olarak benimsemiş tertip savunucusu toplumsal demokrat partiler bile taban kaybetti. Örneğin Almanya’da 2018’de yapılan parlamento seçimlerinde bir vakitlerin o çok güçlü Almanya Toplumsal Demokrat Partisi, Weimar Cumhuriyeti’nin bitişinden bu yana en düşük oyu almıştı. Toplumsal demokrasinin kalesi sayılan İskandinavya’da sol partilerin sesi soluğu çıkmıyor. Sosyalizm sonrası Macaristan’ın en güçlü partisi olan Sosyalist Parti yeniden 2018’de yapılan seçimlerde oyların yalnızca yüzde 12’sini almıştı. Çek Cumhuriyeti’nde de durum birebirdi. Polonya’da Demokratik Sol İttifak parlamento dışı kaldı. Bilhassa Batı Avrupa’da sol partilerin takviye yitirmesinin nedeni sınıflar ile “değer yapıları”nın değişmesiydi. Personel sınıfı da sendikalar da zayıfladı. “Çevrecilik”, “kozmopolitlik”, “cinsiyet eşitliği” üzere postmateryalist kıymetler öne çıktı (bunu olumsuz bulduğum yok elbette).
Özetle tüm bunların nedeni solun ekonomik hususlarda merkeze kayması, bilhassa özelleştirme üzere “neoliberal” ıslahatları kabul etmesidir. Avrupa solu kapitalizme odaklanmayı büsbütün bırakarak dikkatini postmodernizm, çokkültürlülük, feminizm, postkolonyalizm üzere tabiatı gereği ekonomik olmaktan çok kültürel olan entelektüel akımlara çevirdi. Tüm bunları çok daha âlâ savunan modernist partiler karşısında elbette yenik düştü.
Sağın yükselmesi
Bakın; solun ana eksenini ekonomik sorunlardan toplumsal sıkıntılara kaydırması popülist sağa klasik soldan çok daha fazla yarar sağlar. Solun görünmez oluşunun bir nedeni budur. Sağcı partiler, ekonomik zorluk periyotlarında, halkın dikkatini toplumsal sorunlara, kimliklere yönlendirdiler. Toplumda eşitsizlik arttıkça sağ partiler giderek “seçmenlerin dikkatini çıkarlardan kıymetlere çekme” arayışına girdiler. Göçmenlik, yasa, toplum sistemi üzere kıymetlere yani. Bunda da başarılı oldular. Ülkemizden buna örnek olarak göçmen düşmanı Zafer Partisi’ni gösterebilirim.
Şu çok kıymetlidir; popülist sağ seçmenler toplumsal bahislerde, bedeller siyasetinde birleşseler de ekonomik bahislerde kesin olarak bölünüyorlar. Ülkemizde de bu türlü. Bu nedenle komünistler toplumsal meselelerin, kimliklerin ehemmiyetini azaltarak sınıf kimliklerini öne alan bir siyasete dönmelidir tekrar. Tarihi olarak, piyasa sonuçlarından memnuniyetsizliklerde sol önemli bir yükseliş yaşamakta zira.
Mücadelenin yolu belli
Şimdi Okuyan’ın yakınmasına yol açan TKP’nin (başka komünist ya da sosyalist partilerin de) medyada yer almayışının nedenlerine bakabiliriz. TKP, postmodernizm, çokkültürlülük, feminizm, postkolonyalizm üzere (bunlara odaklanmak yanlış değil, ana siyaset yapmak yanlış) ekonomik olmaktan çok kültürel olan entelektüel akımları siyaseti haline getirse, ana eksenini ekonomik problemlerden toplumsal problemlere kaydırsa, “sol” bir parti olarak medyada yer bulabilir. Demokrasimizin(!) “sol”unu da oluşturmuş olabilir böylelikle.
TKP (diğer komünist ya da sosyalist yapılar da) elbette bunu yapmıyor. Yapmayacak da. Yapmamalı da. Gerçi üstteki kavramlarla siyaset yapanlara da pek âlâ gözle bakmayan bir iktidar var ülkede, lakin tekrar de komünistlerden daha tehlikeli görmüyor onları.
Elbette sosyalist demokrasiye giden yan yollar olarak postmodernizm, çokkültürlülük, feminizm, postkolonyalizm, cinsiyet eşitliği üzere hususlara da sahip çıkarak sınıf siyaseti yükseltilmelidir.
Sınıf uğraşının önünü kapayan ne varsa geride bırakılarak yapılmalıdır bu. O vakit görmezden gelmeye kimse cüret edemez.
Dün TKP Genel Sekreteri Kemal Okuyan’ın gazetecilerle bir ortaya geldiği kahvaltıdaydım. Partisinin seçim stratejisiyle ilgili açıklamalar yapan Okuyan meslektaşların sorduğu soruları da yanıtladı. Buluşmanın kendi adıma son derece faydalı olduğunu söylemeliyim öncelikle. Genel Sekreter’in neler anlattığını, sorulara hangi cevapları verdiğini haberlerden öğrenebilirsiniz kuşkusuz.
Benim bilhassa dikkatimi çeken Okuyan’ın TKP’nin yaptığı onca işe karşın, – bunların ortasında dünyanın önde gelen komünist partilerini İstanbul’da ağırladığı büyük tertip da var- medyada neden görmezden gelindiklerine ait yakınmasıydı. Okuyan değil (bunu keder ettiğini sanmam) lakin kimi meslektaşlar partinin hak ettiği oy oranına ulaşamadığını da vurguladılar. Bunun Türkiye’ye has nedenleri de var fakat emek hareketinin, ona bağlı olarak da sosyalist hareketlerin dünya çapında önemli bir gerileme içinde olması bunda tesirli kuşkusuz.
Sol merkeze kayarsa
Okuyan’ın medyada neden gereğince yer almadıklarından yakınması sosyalist solun aslında uzun vakittir dünya genelinde hem medyada hem de kimi toplum kesitlerinde neden görülmez olduğunu düşündürttü bana. Zira yeni değil, uzun vakittir hem de, başta Avrupa olmak üzere dünyanın birçok yerinde, sosyalist solun klâsik partileri ölümcül bir düşüş içindeler. Bunun birçok nedeni var, lakin en besbelli olanı sosyalist solun – ya da bu türlü olduğunu tez eden yapıların- ekonomik bahislerde gitgide merkeze kaymasıdır. Bu uzun vadede solun kendine mahsus tarihi profilini sulandırmak üzere dayanılmaz bir ziyana yol açtı. Hem sosyalist hem de toplumsal demokrat partileri, neoliberal ıslahatların ya da örneğin 2008’deki global mali krizin yarattığı hoşnutsuzluktan yararlanamaz hale getirdi ayrıyeten. Bunun en acı sonucu da sağın yükselmesi oldu maalesef.
Bırakın komünist partileri, kapitalizmi ılımlılaştırmayı çizgi olarak benimsemiş tertip savunucusu toplumsal demokrat partiler bile taban kaybetti. Örneğin Almanya’da 2018’de yapılan parlamento seçimlerinde bir vakitlerin o çok güçlü Almanya Toplumsal Demokrat Partisi, Weimar Cumhuriyeti’nin bitişinden bu yana en düşük oyu almıştı. Toplumsal demokrasinin kalesi sayılan İskandinavya’da sol partilerin sesi soluğu çıkmıyor. Sosyalizm sonrası Macaristan’ın en güçlü partisi olan Sosyalist Parti yeniden 2018’de yapılan seçimlerde oyların yalnızca yüzde 12’sini almıştı. Çek Cumhuriyeti’nde de durum birebirdi. Polonya’da Demokratik Sol İttifak parlamento dışı kaldı. Bilhassa Batı Avrupa’da sol partilerin takviye yitirmesinin nedeni sınıflar ile “değer yapıları”nın değişmesiydi. Personel sınıfı da sendikalar da zayıfladı. “Çevrecilik”, “kozmopolitlik”, “cinsiyet eşitliği” üzere postmateryalist kıymetler öne çıktı (bunu olumsuz bulduğum yok elbette).
Özetle tüm bunların nedeni solun ekonomik hususlarda merkeze kayması, bilhassa özelleştirme üzere “neoliberal” ıslahatları kabul etmesidir. Avrupa solu kapitalizme odaklanmayı büsbütün bırakarak dikkatini postmodernizm, çokkültürlülük, feminizm, postkolonyalizm üzere tabiatı gereği ekonomik olmaktan çok kültürel olan entelektüel akımlara çevirdi. Tüm bunları çok daha âlâ savunan modernist partiler karşısında elbette yenik düştü.
Sağın yükselmesi
Bakın; solun ana eksenini ekonomik sorunlardan toplumsal sıkıntılara kaydırması popülist sağa klasik soldan çok daha fazla yarar sağlar. Solun görünmez oluşunun bir nedeni budur. Sağcı partiler, ekonomik zorluk periyotlarında, halkın dikkatini toplumsal sorunlara, kimliklere yönlendirdiler. Toplumda eşitsizlik arttıkça sağ partiler giderek “seçmenlerin dikkatini çıkarlardan kıymetlere çekme” arayışına girdiler. Göçmenlik, yasa, toplum sistemi üzere kıymetlere yani. Bunda da başarılı oldular. Ülkemizden buna örnek olarak göçmen düşmanı Zafer Partisi’ni gösterebilirim.
Şu çok kıymetlidir; popülist sağ seçmenler toplumsal bahislerde, bedeller siyasetinde birleşseler de ekonomik bahislerde kesin olarak bölünüyorlar. Ülkemizde de bu türlü. Bu nedenle komünistler toplumsal meselelerin, kimliklerin ehemmiyetini azaltarak sınıf kimliklerini öne alan bir siyasete dönmelidir tekrar. Tarihi olarak, piyasa sonuçlarından memnuniyetsizliklerde sol önemli bir yükseliş yaşamakta zira.
Mücadelenin yolu belli
Şimdi Okuyan’ın yakınmasına yol açan TKP’nin (başka komünist ya da sosyalist partilerin de) medyada yer almayışının nedenlerine bakabiliriz. TKP, postmodernizm, çokkültürlülük, feminizm, postkolonyalizm üzere (bunlara odaklanmak yanlış değil, ana siyaset yapmak yanlış) ekonomik olmaktan çok kültürel olan entelektüel akımları siyaseti haline getirse, ana eksenini ekonomik problemlerden toplumsal problemlere kaydırsa, “sol” bir parti olarak medyada yer bulabilir. Demokrasimizin(!) “sol”unu da oluşturmuş olabilir böylelikle.
TKP (diğer komünist ya da sosyalist yapılar da) elbette bunu yapmıyor. Yapmayacak da. Yapmamalı da. Gerçi üstteki kavramlarla siyaset yapanlara da pek âlâ gözle bakmayan bir iktidar var ülkede, lakin tekrar de komünistlerden daha tehlikeli görmüyor onları.
Elbette sosyalist demokrasiye giden yan yollar olarak postmodernizm, çokkültürlülük, feminizm, postkolonyalizm, cinsiyet eşitliği üzere hususlara da sahip çıkarak sınıf siyaseti yükseltilmelidir.
Sınıf uğraşının önünü kapayan ne varsa geride bırakılarak yapılmalıdır bu. O vakit görmezden gelmeye kimse cüret edemez.
