Bilim kurgu tutkunlarının on yıllardır sinema, dizi ve romanlar ile hayatlarının bir modülü olan yapay zeka bir kurgu öğesi olmaktan uzaklaşıp hayatlarımızın bir gerçeği olmaya süratli adımlar ile ilerliyor.
Popüler kültürün yapay zekayı ‘insanlığın sonu’ teması ile sürece inadı sayesinde kuşkusuz akıllara birinci olarak evvel işimizi sonra özgürlüğümüzü hatta hayatlarımızı alacak robotlar geliyor.
LaMDA isimli yapay zekanın şuur kazandığı argümanını ortaya atan Google’ın kıdemli yazılım mühendisi Blake Lemoine sohbet bot’u olarak tasarlanan LaMDA’yı fizik bilgisine sahip 7-8 yaşlarındaki bir çocuğa benzetiyor.
İLK YAPAY ZEKA EVCİL HAYVANLARA BENZEYECEK
Pek çok uzmana nazaran sentetik bir bilince sahip olan yapay zeka bir müddet savunmasız kalacak ve insanlığa tehditten çok evcil bir hayvana benzeyecek. Lemoine’nin kelamları de bu öngörüyü takviyeler nitelikte.
41 yaşındaki yazılım mühendisine nazaran, programın en büyük korkusu insanların ondan korkması ve insanlığa en düzgün nasıl hizmet edileceğini öğrenmekten öbür bir şey istememeleri.
En büyük kaygı kuşkusuz işsizlik. Yapay zeka konusunda en çok lisana getirilen bahislerden biri önümüzdeki yıllarda pek çok dalda işleri devralma ihtimali.
Bu ihtimali lisana getiren pek çok çalışma mevcut lakin optimist senaryolar da var.
HEM İŞSİZLİK HEM DE İŞ YARATACAK
Dünya Ekonomik Forumu’na nazaran, 2025 yılına geldiğimizde yapay zeka irtibatlı olarak 26 ülkede 85 milyon iş yok olurken, 97 milyon yeni iş yaratılacak.
Dünyanın pek çok ülkesinde uzun uğraşlar ile kazanılan çalışan hakları kuşkusuz insanoğlu üzere fizikî ve yasal manileri bulunmayan robotları etkilemeyecek.
Peki insani sonları ortadan kaldıracak yapay zeka ve yapay zekalı robotlar ile ilgili regülasyonlar neler olacak? Robotların hakları olacak mı? Olacak ise bu haklar neler?
Bu sorular kuşkusuz önümüzdeki yıllarda üzerine baş yorulacak kıymetli başlıklar olacak.
İLK MADDEYİ 1942’DE ASİMOV YAZDI
Bilim kurgunun usta kalemlerinden Isaac Asimov’un birinci defa 1942 yılında yayımladığı ‘Runaround’ isimli hikayesinde ortaya koyduğu ‘Üç Robot Yasası’ insanoğlunun robotlar hakkında ortaya koyduğu birinci düzenleme olarak kabul ediliyor.
Peki neydi bu yasalar?
Birinci Yasa: Bir robot, bir beşere ziyan veremez ya da ziyan görmesine kayıtsız kalamaz
İkinci Yasa: Bir robot, birinci kuralla çelişmediği sürece bir insanın buyruklarına uymak zorundadır.
Üçüncü Yasa: Bir robot, birinci ve ikinci kuralla çelişmemek kaydıyla varlığını korumakla mükelleftir.
ASIL KORKMAMIZ GEREKEN BİLİNÇSİZ YAPAY ZEKA
Bilim kurgu, sentetik bilince sahip robotlar hakkındaki kaygılarımızın ana nedeni. Lakin dikkatli olmamız gereken şuurlu robotlardan çok akılsız robotlar.
Bu argümanları Google idaresi ile de paylaşan Lemoine, fiyatsız müsaadeye çıkarıldı. Yaşadıklarını ‘bir beşerle konuştuğumda anlarım’ kelamları ile özetleyen mühendis, daha evvel Irak’ta ABD Ordusunu’nun bir modülü olarak vazife yapmış, 2004’te ’emirlere taammüden itaatsizlik’ kabahatinden mahpusa atılmıştı.
Bu tezleri Google idaresi ile de paylaşan Lemoine, fiyatsız müsaadeye çıkarıldı. Yaşadıklarını ‘bir beşerle konuştuğumda anlarım’ kelamları ile özetleyen mühendis, daha evvel Irak’ta ABD Ordusunu’nun bir modülü olarak vazife yapmış, 2004’te ’emirlere taammüden itaatsizlik’ cürmünden mahpusa atılmıştı.
Connecticut Üniversitesi’nden bir filozof olan Susan Schneider, korkulanın tersine yapay zekanın bilince kavuşmasını engellemenin daha büyük bir tehdit olduğu görüşünde.
Schneider’a nazaran, bu onların insanlığa karşı oluşturabilecekleri tehdidi daha da kötüleştirme potansiyeline sahip. Çünkü bilince ulaşması engellenen sistem bizimle özdeşleşmek ve bize paha vermek için özel bir neden görmeyebilir.
BİLİNÇSİZ YAPAY ZEKA PALAVRA SÖYLÜYOR
Günümüzün yapay zekalarının hepsi bizi anlıyormuş üzere yapıyor. Apple’ın dijital asistanı Siri’ye memnun olup olmadığını sorarsanız, çok keyifli olduğunu söyleyebilir.
Ancak bu yalnızca içi boş sözlerden ibarettir. Çünkü şuuru olmayan Siri hiçbir şey hissetmez.
Yapay zekanın önüne geçmek ismine şimdiden bir işsizlik fonu kurulması sıkça lisana getirilen tahlil tekliflerinden biri. Bu durumun bir gelir boşluğu yaratacağını düşünen cephede yer alan Tesla ve SpaceX’in CEO’su Elon Musk’a nazaran şimdiden atılabilecek en uygun adım ‘evrensel gelir bütçesi’ oluşturmak.
University College London’da vazife alan Dr Peter Bentley’e nazaran, bu durum geleceğin yapay zekaları için işleri daha da zorlaştırıyor.
SORUN YAPAY ZEKA DEĞİL İNSANLIK
Pek çok bilim insanına nazaran, şuurlu makineler aslında müttefiklerimiz olabilir. Bu isimlerden birisi de Massachusetts Institute of Technology (MIT) profesörü Max Tegmark.
Tegmark, ‘Bugün beşerler tarafından yapılan tüm işleri otomatikleştirebilirsek, bu olağanüstü bir şey olabilir yahut üretilen tüm bu servetle ne yaptığımıza bağlı olarak kitlesel yoksulluğa neden olabilir’ diyor.
Yapay zeka ihtilali ile ortaya çıkacak servetin adil bir halde paylaştırılması durumunda optimist bir geleceğin bizi beklediğinin altını çizen Tegmark, bu servetin bir azınlığın denetiminde olması durumunun ise son derece büyük problemlere neden olacağı görüşünde.
Başka bir deyişle yapay zeka insanlığın vereceği karar doğrultusunda bir kriz ya da fırsat sunacak.
KÂBUS SENARYOSU İNSANLARIN YAPITI OLABİLİR
İnsanlığın yapay zekanın sunduğu nimetleri adil olarak paylaşmadığı bir durum ise pek çok fütürist tarafından ‘kâbus senaryosu’ olarak nitelendiriliyor.
Sanayi İhtilali ile toplum yapısı ve sınıf anlayışı kökünden değişmiş, kimi meslekler yok olurken yeni zenginler, fakirler ve iş kolları ortaya çıkmıştı. Yapay zeka ihtilalinin de emsal sonuçlara neden olabileceği belirtiliyor.
Uzmanlar bu nedenle düzgün yönetilemeyecek bir geçiş sürecinin neden olacağı radikal sonuçlara karşı şimdiden bir yol haritası hazırlanması gerektiğinin altını çiziyor.
