Tasarı, Birleşik Krallık’ı oluşturan İngiltere, Galler ve İskoçya’dan Kuzey İrlanda’ya giden malların gümrüğe tabi tutulması zorunluğunu büyük ölçüde kaldırıyor. Metne nazaran, Kuzey İrlanda’da kalacak mallar, gümrük denetimine gerek duyulmadan “yeşil şerit” üzerinden taşınabilecek. Fakat İrlanda Cumhuriyeti münasebetiyle AB’ye gidecek mallar ise “kırmızı şerit” uygulamasıyla gümrüğe tabi tutulacak.
Kuzey İrlanda’daki işletmeler, AB yahut İngiltere regülasyonlarından birini seçebilecek. Münasebetiyle AB regülasyonlarınca uygun görülmeyen mallar da Kuzey İrlanda’da satılabilecek. Ayrıyeten, uyuşmazlık durumunda artık Avrupa Adalet Divanı değil İngiliz mahkemeleri son kelamı söyleyecek.
Toprak bütünlüğü savunması
İngiltere Dışişleri Bakanı Liz Truss, bahse ait açıklamasında, düzenlemenin hem bölgede savaşı sona erdiren Belfast (Hayırlı Cuma) Mutabakatı’nı hem de Kuzey İrlanda’daki siyasi istikrarı destekleyeceğini savundu. Tasarının Kuzey İrlanda halkının Birleşik Krallık’ın geri kalanından farklı muamele görmesi üzere savunulamaz duruma son vereceğini kaydeden Truss, İngiliz mahkemelerinin üstünlüğü ile ülkenin toprak bütünlüğünün de korunacağını belirtti. AB’yle müzakerelere açık olduklarını söz eden Dışişleri Bakanı, lakin Brüksel’in buna istekli olmadığını savundu. Truss, “Kuzey İrlanda’daki önemli durum, durumun kötüleşmesine müsaade edemeyeceğimiz manasına geliyor” dedi.
İngiliz basını, tasarının yasalaşmasının bir seneyi bulabileceği, hükümetin gayesinin AB’yi değişikliği kabul etmeye zorlamak olduğunu yazdı.
AB’den sert reaksiyon: Gerçekçi değil
AB Kurulu Lider Yardımcısı Maros Sefcovic, İngiltere’de hükümetin Brexit ayrılık mutabakatının modülü olan Kuzey İrlanda Protokolü’nü tek taraflı değiştirmeyi öngören yasa tasarısını parlamentoya sunmasının akabinde açıklamalarda bulundu. AB’nin Birleşik Krallık ile olumlu ve istikrarlı bir münasebete sahip olmak istediğine işaret eden Sefcovic, “Bu münasebet, birbirimize verdiğimiz yasal olarak bağlayıcı taahhütlere tam hürmete dayanmalıdır” tabirini kullandı.
Sefcovic, iki tarafın ayrılık muahedesi ve ticaret mutabakatını müzakere ettiğini, üzerinde anlaştığını ve onayladığını anımsatarak, bu mutabakatlardaki yükümlülüklerin tam manasıyla yerine getirilmesinin değerine dikkati çekti. Kuzey İrlanda Protokolü’nün Brexit Ayrılık Muahedesi’nin ayrılmaz bir modülü olduğunu belirten Sefcovic, bunun İyi Cuma Muahedesi’ni bütün boyutlarıyla koruduğunu, İrlanda Adası’nda fiziki hudut uygulanmasını önlediğini ve AB pazarının bütünlüğünü koruma ettiğini tabir etti. Sefcovic, protokolün Brexit’in ortaya çıkardığı zorluklara karşı Kuzey İrlanda’daki barış sürecini ve kazanımları korumak için ortaklaşa bulunabilen tek tahlil olduğunu anımsattı. Kuzey İrlanda’daki hassas istikrara uygun bir alternatif tahlil bulunamadığını hatırlatan Sefcovic, “Protokolü tekrar müzakere etmek gerçekçi değil” değerlendirmesinde bulundu.
Sefcovic, “Herhangi bir tekrar müzakere Kuzey İrlanda’daki beşerler ve işletmeler için daha fazla yasal meçhullüğü beraberinde getirecektir. Bu nedenlerle, AB, protokolü tekrar müzakere etmeyecek” sözünü kullandı.
‘Karşılıklı itimada ziyan veriyor’
AB’nin sürecin en başından beri protokolün uygulanmasındaki pratik zorluklara anlayış gösterdiğini savunan Sefcovic, AB’nin İngiltere ile Kuzey İrlanda ortasındaki eserlerin hareketini kolaylaştırmak için geniş kapsamlı düzenlemeler ortaya koyduğunu anlattı. Sefcovic, AB tarafının tahlil tekliflerinin kıymetlendirilmesi gerektiğine işaret ederek, “Yalnızca ortak tahliller, Kuzey İrlanda’daki insanların ve işletmelerin hak ettiği yasal mutlaklığı sağlayabilir” diye konuştu.
İngiliz hükümetinin protokolün temel ögelerini ortadan kaldıran tasarı hazırlamasını kaygıyla karşıladıklarını belirten Sefcovic, “Tek taraflı hareket karşılıklı itimada ziyan veriyor” tabirini kullandı. Sefcovic, protokolün bilhassa Kuzey İrlanda eserlerinin AB pazarına erişimini sağladığını, İngiltere hükümetinin yaklaşımının kelam konusu erişimi riske attığını bildirdi.
İngiltere’nin tek taraflı aksiyonuna orantılı reaksiyon vereceklerini kaydeden Sefcovic, AB Komitesinin İngiltere hükümetine karşı başlatmış olduğu hukuku ihlal sürecini devam ettirmeyi değerlendireceğini, ayrıyeten protokolün ihlalinin AB açısından ortaya çıkardığı riskler nedeniyle yeni hukuksal süreçler başlatmayı değerlendireceklerini kaydetti. Sefcovic, Brexit Ayrılık Mutabakatı’nın tamamlanmasının, Ticaret ve İşbirliği Muahedesi müzakeresi için bir ön şart olduğunu hatırlattı.
Kuzey İrlanda Protokolü
Brexit mutabakatının bir kesimi olan protokol, Birleşik Krallık’ın modülü olan Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti ortasındaki ticareti düzenliyor. Protokole nazaran, Brexit’e karşın Kuzey İrlanda, AB’nin gümrük birliği kurallarına tabi olmaya devam ediyor. Birleşik Krallık’ın geri kalanıyla ticareti ise Kuzey İrlanda limanlarında gümrüğe tabi tutuluyor.
Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere’yle birlik yanlısı Protestanlar ortasındaki savaşı sona erdiren Belfast Muahedesi gereği, denetimlerin yapılabildiği fiziki bir kara hududu oluşturulamıyor. Bu yüzden denetimlerin lakin denizde yapılması kararlaştırılsa da İngiltere hükümeti uzun müddettir değişiklik talep ediyor.
Ayrıca, Kuzey İrlanda’da İngiltere’yle birlik yanlısı Demokratik Birlik Partisi (DUP) de protokolün iptal edilmesini ya da en azından değiştirilmesini istiyor. Parti, Londra’ya baskı yapabilmek için mayıs ayındaki mahallî seçimler sonrası Kuzey İrlanda’da yeni idarenin oluşturulmasını engelliyor.
Tasarı, Birleşik Krallık’ı oluşturan İngiltere, Galler ve İskoçya’dan Kuzey İrlanda’ya giden malların gümrüğe tabi tutulması zorunluğunu büyük ölçüde kaldırıyor. Metne nazaran, Kuzey İrlanda’da kalacak mallar, gümrük denetimine gerek duyulmadan “yeşil şerit” üzerinden taşınabilecek. Fakat İrlanda Cumhuriyeti münasebetiyle AB’ye gidecek mallar ise “kırmızı şerit” uygulamasıyla gümrüğe tabi tutulacak.
Kuzey İrlanda’daki işletmeler, AB yahut İngiltere regülasyonlarından birini seçebilecek. Münasebetiyle AB regülasyonlarınca uygun görülmeyen mallar da Kuzey İrlanda’da satılabilecek. Ayrıyeten, uyuşmazlık durumunda artık Avrupa Adalet Divanı değil İngiliz mahkemeleri son kelamı söyleyecek.
Toprak bütünlüğü savunması
İngiltere Dışişleri Bakanı Liz Truss, bahse ait açıklamasında, düzenlemenin hem bölgede savaşı sona erdiren Belfast (Hayırlı Cuma) Mutabakatı’nı hem de Kuzey İrlanda’daki siyasi istikrarı destekleyeceğini savundu. Tasarının Kuzey İrlanda halkının Birleşik Krallık’ın geri kalanından farklı muamele görmesi üzere savunulamaz duruma son vereceğini kaydeden Truss, İngiliz mahkemelerinin üstünlüğü ile ülkenin toprak bütünlüğünün de korunacağını belirtti. AB’yle müzakerelere açık olduklarını söz eden Dışişleri Bakanı, lakin Brüksel’in buna istekli olmadığını savundu. Truss, “Kuzey İrlanda’daki önemli durum, durumun kötüleşmesine müsaade edemeyeceğimiz manasına geliyor” dedi.
İngiliz basını, tasarının yasalaşmasının bir seneyi bulabileceği, hükümetin gayesinin AB’yi değişikliği kabul etmeye zorlamak olduğunu yazdı.
AB’den sert reaksiyon: Gerçekçi değil
AB Kurulu Lider Yardımcısı Maros Sefcovic, İngiltere’de hükümetin Brexit ayrılık mutabakatının modülü olan Kuzey İrlanda Protokolü’nü tek taraflı değiştirmeyi öngören yasa tasarısını parlamentoya sunmasının akabinde açıklamalarda bulundu. AB’nin Birleşik Krallık ile olumlu ve istikrarlı bir münasebete sahip olmak istediğine işaret eden Sefcovic, “Bu münasebet, birbirimize verdiğimiz yasal olarak bağlayıcı taahhütlere tam hürmete dayanmalıdır” tabirini kullandı.
Sefcovic, iki tarafın ayrılık muahedesi ve ticaret mutabakatını müzakere ettiğini, üzerinde anlaştığını ve onayladığını anımsatarak, bu mutabakatlardaki yükümlülüklerin tam manasıyla yerine getirilmesinin değerine dikkati çekti. Kuzey İrlanda Protokolü’nün Brexit Ayrılık Muahedesi’nin ayrılmaz bir modülü olduğunu belirten Sefcovic, bunun İyi Cuma Muahedesi’ni bütün boyutlarıyla koruduğunu, İrlanda Adası’nda fiziki hudut uygulanmasını önlediğini ve AB pazarının bütünlüğünü koruma ettiğini tabir etti. Sefcovic, protokolün Brexit’in ortaya çıkardığı zorluklara karşı Kuzey İrlanda’daki barış sürecini ve kazanımları korumak için ortaklaşa bulunabilen tek tahlil olduğunu anımsattı. Kuzey İrlanda’daki hassas istikrara uygun bir alternatif tahlil bulunamadığını hatırlatan Sefcovic, “Protokolü tekrar müzakere etmek gerçekçi değil” değerlendirmesinde bulundu.
Sefcovic, “Herhangi bir tekrar müzakere Kuzey İrlanda’daki beşerler ve işletmeler için daha fazla yasal meçhullüğü beraberinde getirecektir. Bu nedenlerle, AB, protokolü tekrar müzakere etmeyecek” sözünü kullandı.
‘Karşılıklı itimada ziyan veriyor’
AB’nin sürecin en başından beri protokolün uygulanmasındaki pratik zorluklara anlayış gösterdiğini savunan Sefcovic, AB’nin İngiltere ile Kuzey İrlanda ortasındaki eserlerin hareketini kolaylaştırmak için geniş kapsamlı düzenlemeler ortaya koyduğunu anlattı. Sefcovic, AB tarafının tahlil tekliflerinin kıymetlendirilmesi gerektiğine işaret ederek, “Yalnızca ortak tahliller, Kuzey İrlanda’daki insanların ve işletmelerin hak ettiği yasal mutlaklığı sağlayabilir” diye konuştu.
İngiliz hükümetinin protokolün temel ögelerini ortadan kaldıran tasarı hazırlamasını kaygıyla karşıladıklarını belirten Sefcovic, “Tek taraflı hareket karşılıklı itimada ziyan veriyor” tabirini kullandı. Sefcovic, protokolün bilhassa Kuzey İrlanda eserlerinin AB pazarına erişimini sağladığını, İngiltere hükümetinin yaklaşımının kelam konusu erişimi riske attığını bildirdi.
İngiltere’nin tek taraflı aksiyonuna orantılı reaksiyon vereceklerini kaydeden Sefcovic, AB Komitesinin İngiltere hükümetine karşı başlatmış olduğu hukuku ihlal sürecini devam ettirmeyi değerlendireceğini, ayrıyeten protokolün ihlalinin AB açısından ortaya çıkardığı riskler nedeniyle yeni hukuksal süreçler başlatmayı değerlendireceklerini kaydetti. Sefcovic, Brexit Ayrılık Mutabakatı’nın tamamlanmasının, Ticaret ve İşbirliği Muahedesi müzakeresi için bir ön şart olduğunu hatırlattı.
Kuzey İrlanda Protokolü
Brexit mutabakatının bir kesimi olan protokol, Birleşik Krallık’ın modülü olan Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti ortasındaki ticareti düzenliyor. Protokole nazaran, Brexit’e karşın Kuzey İrlanda, AB’nin gümrük birliği kurallarına tabi olmaya devam ediyor. Birleşik Krallık’ın geri kalanıyla ticareti ise Kuzey İrlanda limanlarında gümrüğe tabi tutuluyor.
Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere’yle birlik yanlısı Protestanlar ortasındaki savaşı sona erdiren Belfast Muahedesi gereği, denetimlerin yapılabildiği fiziki bir kara hududu oluşturulamıyor. Bu yüzden denetimlerin lakin denizde yapılması kararlaştırılsa da İngiltere hükümeti uzun müddettir değişiklik talep ediyor.
Ayrıca, Kuzey İrlanda’da İngiltere’yle birlik yanlısı Demokratik Birlik Partisi (DUP) de protokolün iptal edilmesini ya da en azından değiştirilmesini istiyor. Parti, Londra’ya baskı yapabilmek için mayıs ayındaki mahallî seçimler sonrası Kuzey İrlanda’da yeni idarenin oluşturulmasını engelliyor.
