Türkiye Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR), hazırladığı araştırma raporunda taban fiyatın enflasyon ve besin enflasyonu karşısındaki kaybını ele alarak, taban fiyatın bu yüksek enflasyon devrinde yılda 4 kere artırılmasını istedi.
DİSK-AR tarafından yapılan hesaplamaya nazaran taban ücretlilerin besin enflasyonu Mayıs 2022’de yüzde 119-135 bandında gerçekleşti. Raporda, “Enflasyon her ay tırmanırken çalışanlar, memurlar ve emekliler ise 6 ayda yahut yılda bir artırım alıyor. Böylelikle emek gelirleri enflasyonun altında kalıyor. Pahalılığın temel nedeni fiyatların geç artırılması ve resmi enflasyona endekslenmesidir. Hakikaten bunun sonucunda taban fiyat ve başka fiyat gelirleri enflasyonun altında ezildi” sözlerine yer verildi.
Enflasyon dar gelirliyi daha çok ezdi
DİSK-AR’ın yaptığı hesaplamaya nazaran, mayısta dar gelirliler ve düşük gelir kümeleri için (asgari ücretliler) besin enflasyonu ortalama besin enflasyonunun çok üzerinde. Düşük gelir kümelerinde (asgari fiyat civarı) ve emeklilerde besin enflasyonu yüzde 117-135 ortasında olurken, mayısta besin enflasyonu emekliler için yüzde 117 civarında gerçekleşti.
Düşük gelirli ikinci yüzde 20’lik gelir kümesinin besin enflasyonu yüzde 119 ve düşük gelirli birinci yüzde 20’lik gelir kümesinin besin enflasyonu ise yüzde 135 oldu Böylelikle minimum ücretlilerin besin enflasyonu Mayıs 2022’de yüzde 119-135 bandında gerçekleşti. En yüksek gelirli birinci yüzde 20’lik dilimin besin enflasyonu yüzde 67,4 olarak gerçekleşti.
Asgari fiyat 5 bin lira eridi
Rapora nazaran, 2021 Aralık ayında yüzde 50,5’lik artışla 4 bin 253 TL olarak belirlenen net taban fiyat 2022 yılında enflasyon karşısında süratle eriyor. 2022’nin birinci 5 ayı için taban fiyatın toplam alım gücü kaybı 5 bin 007 TL’yi buldu. Öte yandan taban fiyat artırılmazsa ve 4 bin 253 TL olarak uygulanmaya devam edilirse minimum ücretlinin 2022 yılı için kaybı en az 20 bin 726 TL olacak.
DİSK-AR tekliflerini şöyle sıraladı:
- Enflasyon yüzde 10’un altına düşene kadar minimum fiyat 3 ayda bir belirlenmelidir.
- Asgari fiyat 2022 içinde temmuz ve ekim aylarında tekrar belirlenmelidir.
- Asgari fiyat tespitinde resmi enflasyon değil kişi başına gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) artışı (büyüme) ve yoksulluk hududu temel alınmalıdır.
- Hedef enflasyona dayalı minimum fiyat artışları yetersizdir. Çalışanların büyümeden/veremlilikten hisse almasını sağlayacak bir hesaplama usulü gereklidir.
- Asgari fiyat tespitinde çalışanın yalnızca kendisi değil ailesi de hesaba katılmalıdır.
