Küba’nın öncülük ettiği Birleşmiş Milletler (BM) üyesi 69 ülke, BM İnsan Hakları Kurulunun 50’nci oturumunda, 47 üye ülkenin Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Uygur Türkleri ve öteki azınlıklara yönelik insan hakları ihlali tezlerine ait telaşlarını lisana getirdiği açıklamaya karşı bir açıklama yayımladı.
‘Çin’in içişleri’
Ülkeler, ortak açıklamada, “Sincan, Hong Kong ve Tibet ile kontaklı sıkıntıların Çin’in iç işleri olduğunu”, “insan haklarının siyasallaştırılmasına, ikili standartlara ve insan hakları mazeretiyle Çin’in iç işlerine karışılmasına karşı olduklarını” belirtti.
Açıklamada, “Tüm ülkelerin halklarının kendi kalkınma yollarını ulusal şartlarına nazaran bağımsızca seçme hakkına hürmet gösterilmeli. Tüm insan hakları, ekonomik, toplumsal ve kültürel haklar ile bilhassa kalkınma hakkına gereken kıymet verilerek, eşit ölçüde ele alınmalı” sözlerine yer verildi.
47 ülke insan hakları ihlallerine dikkat çekmişti
BM İnsan Hakları Kurulunun 50. oturumunda Hollanda’nın öncülük ettiği 47 ülke ismine yapılan açıklamada, Sincan’da 1 milyondan fazla kişinin keyfi olarak kamplarda alıkonulduğu, azap, makûs muamele, insanlık dışı ve aşağılayıcı cezalandırma, zorla kısırlaştırma, cinsel şiddet ve çocukları ailelerinden ayırma üzere yaygın ve sistematik insan hakları ihlallerine maruz kaldığına ait argümanlardan duyulan tasa lisana getirilmişti. Açıklamada, Uygurların kültürü, din ve inanç özgürlüğü üzerinde çok kısıtlamalar bulunduğu ve yaygın kullanılan elektronik izleme teknolojilerinin orantısız halde Uygurları ve başka azınlıkları amaç aldığı belirtilmişti.
Çin, 1966 tarihli BM Ekonomik, Toplumsal ve Kültürel Haklar Mukavelesi’ni onaylarken, 1976 tarihli BM Milletlerarası Uygar ve Siyasi Haklar Mukavelesi’ni imzaladığı halde hala onaylamış değil. Temel hak ve dokunulmazlıkları, vatandaşlık haklarını ve siyasal hak ve özgürlükleri düzenleyen mukavelenin onaylanarak iç hukukun modülü haline getirilmemesi Çin’i bu alandaki yükümlülüklerden muaf tutuyor. Fakat ülkenin imzacı olarak kontratın ruhuna uygun hareket etmesi bekleniyor.
69 ülkenin karşı açıklamada lisana getirdiği “kalkınma hakkının”, özü prestijiyle kişisel nitelik taşıyan hakları koruyan BM insan hakları rejimi içinde tarifi bulunmuyor.
Sincan’daki durum
Çin, son yıllarda Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Uygur Türkleri ve öbür azınlık mensuplarını amaç alan sistematik hak ihlallerine ait tezler nedeniyle memleketler arası kamuoyunda tenkitlere maksat oluyor.
Beijing idaresi ise ülkedeki insan hakları durumunun gerçeğe alışılmamış olarak karalanmaya çalışıldığını savunuyor.
Küba’nın öncülük ettiği Birleşmiş Milletler (BM) üyesi 69 ülke, BM İnsan Hakları Kurulunun 50’nci oturumunda, 47 üye ülkenin Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Uygur Türkleri ve öteki azınlıklara yönelik insan hakları ihlali tezlerine ait telaşlarını lisana getirdiği açıklamaya karşı bir açıklama yayımladı.
‘Çin’in içişleri’
Ülkeler, ortak açıklamada, “Sincan, Hong Kong ve Tibet ile kontaklı sıkıntıların Çin’in iç işleri olduğunu”, “insan haklarının siyasallaştırılmasına, ikili standartlara ve insan hakları mazeretiyle Çin’in iç işlerine karışılmasına karşı olduklarını” belirtti.
Açıklamada, “Tüm ülkelerin halklarının kendi kalkınma yollarını ulusal şartlarına nazaran bağımsızca seçme hakkına hürmet gösterilmeli. Tüm insan hakları, ekonomik, toplumsal ve kültürel haklar ile bilhassa kalkınma hakkına gereken kıymet verilerek, eşit ölçüde ele alınmalı” sözlerine yer verildi.
47 ülke insan hakları ihlallerine dikkat çekmişti
BM İnsan Hakları Kurulunun 50. oturumunda Hollanda’nın öncülük ettiği 47 ülke ismine yapılan açıklamada, Sincan’da 1 milyondan fazla kişinin keyfi olarak kamplarda alıkonulduğu, azap, makûs muamele, insanlık dışı ve aşağılayıcı cezalandırma, zorla kısırlaştırma, cinsel şiddet ve çocukları ailelerinden ayırma üzere yaygın ve sistematik insan hakları ihlallerine maruz kaldığına ait argümanlardan duyulan tasa lisana getirilmişti. Açıklamada, Uygurların kültürü, din ve inanç özgürlüğü üzerinde çok kısıtlamalar bulunduğu ve yaygın kullanılan elektronik izleme teknolojilerinin orantısız halde Uygurları ve başka azınlıkları amaç aldığı belirtilmişti.
Çin, 1966 tarihli BM Ekonomik, Toplumsal ve Kültürel Haklar Mukavelesi’ni onaylarken, 1976 tarihli BM Milletlerarası Uygar ve Siyasi Haklar Mukavelesi’ni imzaladığı halde hala onaylamış değil. Temel hak ve dokunulmazlıkları, vatandaşlık haklarını ve siyasal hak ve özgürlükleri düzenleyen mukavelenin onaylanarak iç hukukun modülü haline getirilmemesi Çin’i bu alandaki yükümlülüklerden muaf tutuyor. Fakat ülkenin imzacı olarak kontratın ruhuna uygun hareket etmesi bekleniyor.
69 ülkenin karşı açıklamada lisana getirdiği “kalkınma hakkının”, özü prestijiyle kişisel nitelik taşıyan hakları koruyan BM insan hakları rejimi içinde tarifi bulunmuyor.
Sincan’daki durum
Çin, son yıllarda Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Uygur Türkleri ve öbür azınlık mensuplarını amaç alan sistematik hak ihlallerine ait tezler nedeniyle memleketler arası kamuoyunda tenkitlere maksat oluyor.
Beijing idaresi ise ülkedeki insan hakları durumunun gerçeğe alışılmamış olarak karalanmaya çalışıldığını savunuyor.
