Turkcell, Türk Telekom, Bankalararası Kart Merkezi, Erdemir ve hatta Kardemir… Bir vakitler özel bölümün elindeyken AKP iktidarının şu yahut bu yollarla idaresine ve/veya paylarına el koyduğu dev şirketler… Hepsinin bir münasebeti, bir mazereti elbette var. Tıpkı Osman Kavala’nın, Can Atalay’ın, Mücella Yapıcı’nın cezaevinde olmasını sayfalar dolusu münasebetlerinin olması üzere.
Bu yazıda bunlardan birine, Bankalararası Kart Merkezi’ne (BKM) bakalım. Bankalararası Kart Merkezi 1990 yılında bankacılık bölümünde bir ortak teşebbüs olarak kurulmuştu. Kuruluşunda 13 kamu ve özel banka hissedar olarak yer aldı. Şirket finansal sistemin derinleşmesinde, ödeme sistemlerinin geliştirilmesinde ve finansal erişimin yaygınlaşmasında kayda kıymet rol oynadı. Birbirleriyle kıyasıya rekabet halinde olan bankalar BKM’de dikkat cazibeli bir işbirliği ortaya koydular. BKM takastan tahsilata, finansal teknolojilerin geliştirilmesine kadar geniş bir alanda yenilikçi adımlara öncülük etti. Taşınabilir ve temassız ödemeler, dijital zeka uygulamaları, finansal teknoloji ekosisteminin kurulmasına yönelik teşebbüsler üzere başlıklarda kıymetli yenilikler yaptı.
AKP iktidarı BKM’yi gözüne kestirmişti. 2019 yılında Elektronik Para Kuruluşları Kanununun 8 Hususuna bir fıkra eklendi. Bu fıkrayla Merkez Bankası’na “Ödeme ve menkul değer mutabakat sistemlerinin kesintisiz işletimini sağlamak emeliyle sistemik kıymete sahip kurulmuş ve kurulacak sistem işleticilerine hissedar olabilme” yetkisi verilmişti. Merkez Bankası’nın bu yetkiyi neden aldığı kısa mühlet anlaşıldı. 30 Nisan 2020 tarihinde gerçekleşen BMK Genel Şura Toplantısı’nda Merkez Bankası BKM’nin yüzde 51 payına sahip hakim ortağı haline geldi.
Merkez Bankası Lider Yardımcısı Emrah Şener bir açıklama yaparak, “Bu karar, ödeme sistemleri ve finansal teknolojilere ahengi güçlendirmek ve bu dönüşümü yönlendirmek gayelidir. Ülkemizin ödemeler alanında global bir referans noktası olma gayesi doğrultusunda yol haritamızı hayata geçirmeye devam edeceğiz” dedi. Yeterli de bankaların idaresindeyken BKM’nin muvaffakiyetle yaptığı zati bu değil miydi?
Bankacılık kesiminin yöneticileriyle konuştum, kamuya geçtikten sonra BKM’nin faaliyetlerinden şad olup olmadıklarını sordum. Bankaların idaresindeyken, müşteri talepleri, teknolojik muhtaçlıklar ve risk idaresi üzere temel ögeleri dikkate alarak titiz bir eleme ve önceliklendirme düzeneği oluşturan BKM’de Merkez Bankası’nın idaresi devralmasından sonra süreçlerin önemli biçimde aksamaya başladığını duydum.
BKM ile ilgili asıl tenkitler ise takımlaşma konusunda ağırlaşıyor. BKM’nin geçen otuz yılda elde ettiği muvaffakiyetlerin ardında çok tecrübeli üst seviye takımların bulunduğunu belirten bankacılık kaynakları, Merkez Bankası idaresi aldıktan sonra işlerin değiştiğini kaydediyor.
Merkez Bankası idaresi devraldıktan sonra BKM’nin başına Merkez Bankası çalışanı Mehmet Zahid Samancıoğlu atandı. Ancak Samancıoğlu bu misyonda çok fazla kalamadı ve birkaç ay sonra yerini şu anki Genel Müdür Baran Aytaş’a bıraktı.
Genel Müdür Baran Aytaş çalışma hayatına 2010 yılında başlamış, 2017 yılında Merkez Bankasına katılmış bir isim. Yöneticilik deneyimi yok denecek kadar az. Özyeğin Üniversitesi’ndeki eğitim periyodunda Merkez Bankası Lider Yardımcısı Emrah Şener’in öğrencisi olduğu söyleniyor.
BKM’nin İdare şurasına ise Merkez Bankası’nın dört üyesi girdi. Bunların biri Merkez Bankası Emisyon Genel Müdürü, oburu Merkez Bankası hukuk ünitesinde genel müdür yardımcısıydı. Daha sonra Merkez Bankası İnsan Kaynakları Müdürü de onlara katıldı. Teknoloji geliştiren, finansal teknolojilerde dünyanın referans noktası olma savındaki bir kurum için farklı tercihler…
“Bankalar BKM’deki atamalara itiraz etmediğine nazaran size ne oluyor?” denebilir. Bankacılık kaynaklarından her idare ve takım değişikliğinin aslında itiraz konusu olduğunu lakin hem kaideler hem de yüzde 51 paya sahip Merkez Bankasının gücü nedeniyle sonuç alınamadığını öğrendim. BKM’ye dair tenkitler bunlarla hudutlu değil. Beğenilen olmayan birtakım savların da sıkça lisana getirildiğini söylemek lazım. Bunlardan bir kısmının önümüzdeki günlerde kamuoyu gündemine gelmesi, hatta yargıya intikal etmesi şaşırtan olmaz.
BKM yeni Türkiye İktisat Modelinin somut bir örneği: Otuz yıl boyunca istikrarlı bir muvaffakiyet trendi yakalamış bankacılık kesiminin ortak teşebbüsü BKM paydaşlarla gerçek düzgün müzakere edilmeden ani bir kararla kamunun idaresine geçti. Tıpkı Turkcell’deki, tıpkı başkalarındaki gibi…
Turkcell, Türk Telekom, Bankalararası Kart Merkezi, Erdemir ve hatta Kardemir… Bir vakitler özel bölümün elindeyken AKP iktidarının şu yahut bu yollarla idaresine ve/veya paylarına el koyduğu dev şirketler… Hepsinin bir münasebeti, bir mazereti elbette var. Tıpkı Osman Kavala’nın, Can Atalay’ın, Mücella Yapıcı’nın cezaevinde olmasını sayfalar dolusu münasebetlerinin olması üzere.
Bu yazıda bunlardan birine, Bankalararası Kart Merkezi’ne (BKM) bakalım. Bankalararası Kart Merkezi 1990 yılında bankacılık bölümünde bir ortak teşebbüs olarak kurulmuştu. Kuruluşunda 13 kamu ve özel banka hissedar olarak yer aldı. Şirket finansal sistemin derinleşmesinde, ödeme sistemlerinin geliştirilmesinde ve finansal erişimin yaygınlaşmasında kayda kıymet rol oynadı. Birbirleriyle kıyasıya rekabet halinde olan bankalar BKM’de dikkat cazibeli bir işbirliği ortaya koydular. BKM takastan tahsilata, finansal teknolojilerin geliştirilmesine kadar geniş bir alanda yenilikçi adımlara öncülük etti. Taşınabilir ve temassız ödemeler, dijital zeka uygulamaları, finansal teknoloji ekosisteminin kurulmasına yönelik teşebbüsler üzere başlıklarda kıymetli yenilikler yaptı.
AKP iktidarı BKM’yi gözüne kestirmişti. 2019 yılında Elektronik Para Kuruluşları Kanununun 8 Hususuna bir fıkra eklendi. Bu fıkrayla Merkez Bankası’na “Ödeme ve menkul değer mutabakat sistemlerinin kesintisiz işletimini sağlamak emeliyle sistemik kıymete sahip kurulmuş ve kurulacak sistem işleticilerine hissedar olabilme” yetkisi verilmişti. Merkez Bankası’nın bu yetkiyi neden aldığı kısa mühlet anlaşıldı. 30 Nisan 2020 tarihinde gerçekleşen BMK Genel Şura Toplantısı’nda Merkez Bankası BKM’nin yüzde 51 payına sahip hakim ortağı haline geldi.
Merkez Bankası Lider Yardımcısı Emrah Şener bir açıklama yaparak, “Bu karar, ödeme sistemleri ve finansal teknolojilere ahengi güçlendirmek ve bu dönüşümü yönlendirmek gayelidir. Ülkemizin ödemeler alanında global bir referans noktası olma gayesi doğrultusunda yol haritamızı hayata geçirmeye devam edeceğiz” dedi. Yeterli de bankaların idaresindeyken BKM’nin muvaffakiyetle yaptığı zati bu değil miydi?
Bankacılık kesiminin yöneticileriyle konuştum, kamuya geçtikten sonra BKM’nin faaliyetlerinden şad olup olmadıklarını sordum. Bankaların idaresindeyken, müşteri talepleri, teknolojik muhtaçlıklar ve risk idaresi üzere temel ögeleri dikkate alarak titiz bir eleme ve önceliklendirme düzeneği oluşturan BKM’de Merkez Bankası’nın idaresi devralmasından sonra süreçlerin önemli biçimde aksamaya başladığını duydum.
BKM ile ilgili asıl tenkitler ise takımlaşma konusunda ağırlaşıyor. BKM’nin geçen otuz yılda elde ettiği muvaffakiyetlerin ardında çok tecrübeli üst seviye takımların bulunduğunu belirten bankacılık kaynakları, Merkez Bankası idaresi aldıktan sonra işlerin değiştiğini kaydediyor.
Merkez Bankası idaresi devraldıktan sonra BKM’nin başına Merkez Bankası çalışanı Mehmet Zahid Samancıoğlu atandı. Ancak Samancıoğlu bu misyonda çok fazla kalamadı ve birkaç ay sonra yerini şu anki Genel Müdür Baran Aytaş’a bıraktı.
Genel Müdür Baran Aytaş çalışma hayatına 2010 yılında başlamış, 2017 yılında Merkez Bankasına katılmış bir isim. Yöneticilik deneyimi yok denecek kadar az. Özyeğin Üniversitesi’ndeki eğitim periyodunda Merkez Bankası Lider Yardımcısı Emrah Şener’in öğrencisi olduğu söyleniyor.
BKM’nin İdare şurasına ise Merkez Bankası’nın dört üyesi girdi. Bunların biri Merkez Bankası Emisyon Genel Müdürü, oburu Merkez Bankası hukuk ünitesinde genel müdür yardımcısıydı. Daha sonra Merkez Bankası İnsan Kaynakları Müdürü de onlara katıldı. Teknoloji geliştiren, finansal teknolojilerde dünyanın referans noktası olma savındaki bir kurum için farklı tercihler…
“Bankalar BKM’deki atamalara itiraz etmediğine nazaran size ne oluyor?” denebilir. Bankacılık kaynaklarından her idare ve takım değişikliğinin aslında itiraz konusu olduğunu lakin hem kaideler hem de yüzde 51 paya sahip Merkez Bankasının gücü nedeniyle sonuç alınamadığını öğrendim. BKM’ye dair tenkitler bunlarla hudutlu değil. Beğenilen olmayan birtakım savların da sıkça lisana getirildiğini söylemek lazım. Bunlardan bir kısmının önümüzdeki günlerde kamuoyu gündemine gelmesi, hatta yargıya intikal etmesi şaşırtan olmaz.
BKM yeni Türkiye İktisat Modelinin somut bir örneği: Otuz yıl boyunca istikrarlı bir muvaffakiyet trendi yakalamış bankacılık kesiminin ortak teşebbüsü BKM paydaşlarla gerçek düzgün müzakere edilmeden ani bir kararla kamunun idaresine geçti. Tıpkı Turkcell’deki, tıpkı başkalarındaki gibi…
