ABD Lideri Joe Biden’ın Tayvan’a verdiği açık güvenlik garantisi, ve kendi ziyaretinin çabucak peşinden Tayvan’a sürpriz bir heyet göndermesi iki üstün güç ABD ve Çin ortasındaki ipleri gerdi.
Çin’in Tayvan’a düzenleyeceği muhtemel bir hücumun Rusya’nın işgalinden farklı olmayacağını belirten ve ‘askeri’ olarak Tayvan’ı savunacağını söyleyen Biden’ın kelamları, Washington’un yıllardır süren ‘stratejik belirsizlik’ siyasetinden bir sapma olarak yorumlandı ve ABD ile Çin güçleri ortasında askeri bir çatışma mümkünlüğünü artırdı.
ABD Çin ve Tayvan ortasında bugüne kadar dikkatlice kurgulanmış bir “belirsizlik” siyaseti yürütüü. Washington bölgede hem Batılı kıymetleri temsil eden Tayvan ile münasebetlerini yürüttü, hem de Çin’in reaksiyonundan kaçınmak ismine Ada’nın bağımsızlığını tanımadı.
ABD VE MÜTTEFİKLERİ ÇİN’İ DURDURABİLİR Mİ?
Biden Tayvan’ı savunma konusunda daha evvel de benzeri açıklamalar yapmış lakin kelam konusu çıkışlar siyasetinin değişmediği konusunda ısrar eden Beyaz Saray tarafından süratle geri çekilmişti.
Biden’ın Asya topraklarında yaptığı açıklama şimdiye kadar Tayvan’a verilen en güçlü dayanak olarak kayıtlara geçti ve ister istemez akıllara birebir soru geldi: “Çin Tayvan’ı almaya çalışırsa, Amerika Birleşik Devletleri ve müttefikleri onu durdurabilir mi?”
CNN hususa ait yazdığı tahlilde bu sorunun karşılığının kaygı verici bir halde ‘hayır’ olduğunu belirtti.
SONUÇLAR HER İKİ TARAF İÇİN DE KANLI OLUR
Askeri analistler Çin’in Tayvan’dan yahut ABD ve Japonya üzere mümkün destekçilerinden daha fazla adama ve askeri teçhizata sahip olduğunun altını çiziyor. Yani Çin adayı muhakkak almaya kararlıysa, muhtemelen alabilir.
Fakat uzmanlar bu zaferin hem Pekin hem de rakipleri için son derece kanlı sonuçları olacağı konusunda ihtarda bulunuyor.
Uzmanlar Tayvan’ın işgal edilmesinin II. Dünya Savaşı’nda Fransa’daki ‘D -Day’ çıkarmalarından daha tehlikeli ve karmaşık olacağını söylüyor. Nazi güçlerine karşı yapılan ve ‘D-Day’ olarak bilinen Normandiya çıkarmasında her iki taraftan da ölen, yaralanan ve kaybolan askerlerin sayısı yarım milyonu bulmuştu.
SİVİL KATLİAM UKRAYNA’DAKİNDEN BÜYÜK OLABİLİR
Yaklaşık 24 milyon nüfuslu Tayvan’ın kendi anayasası ve demokratik olarak seçilmiş önderleri var. Ülkean idari olarak 4 bölge, 5 özel yönetim ve 17 vilayetten oluşuyor.
Uzmanlar askeri kayıpların yanı sıra sivil katliamın da çok büyük olacağını belirtiyor. Tayvan’ın 24 milyonluk nüfusu, kilometrekareye ortalama 9,575 kişi düşen başşehir Taipei üzere ağır kentsel alanlarda toplanmıştır. Bunu, Rusya ile savaşta harap olan ve kilometrekareye ortalama 2.690 kişinin düştüğü Ukrayna’nın Mariupol kenti ile karşılaştırdığımızda acı tablo aşağı üst ortaya çıkıyor.
İşte Çin işgalinin nasıl sonuçlanabileceğine dair dikkat çeken senaryolar:
DENİZ SAVAŞI
Çin, yaklaşık 360 savaş gemisiyle dünyanın en büyük donanmasına sahip. ABD’nin filosunda ise 300’den az gemi var. Pekin son olarak 2018 yılında Halk Kurtuluş Ordusu Donanması’na 120’den fazla savaş gemisi ekledi. Analistler bu türlü bir güce karşılık ABD’nin en az 355 gemiye sahip olması gerektiğini vurguluyor.
Project 2049 Enstitüsü’nün kıdemli yöneticisi Ian Easton, Pekin’in makul bir zafer için, Halk Kurtuluş Ordusu Donanması ile birlikte binlerce tank, topçu silahı, zırhlı işçi aracını da hareket ettirmesi gerektiğini belirtiyor.
Çin Donanması’ndan bir kare
177 km boyunca uzanan Tayvan Boğazına askeri birlikleri ve teçhizatları taşımak gemiler için uzun ve tehlikeli bir vazife.
Stratejik çalışmalar profesörü olan Phillips O’Brien, Çin’in Tayvan’ı işgal etmesi ‘Çin donanması için bir katliam olur’ ihtarında bulunuyor. Bunun nedeni Tayvan’ın Ukrayna’nın Nisan ayında Rusya’nın amiral gemisini batırmak için kullandığı ‘Neptüne’ füzelerine misal, ucuz ve tesirli gemisavar füzelerini stoklaması.
Çin tekrar de sayısal avantajına güvenip kayıpların buna değeceğine karar verebilir.
HAVA SAVAŞI
Analistler, Çin’in rastgele bir çatışmanın başlarında hava üstünlüğünü arama mümkünlüğünün yüksek olduğunu belirtiyor.
Flight Global’den edinilen bilgiler Tayvan’ın elindeki 300’den az savaş uçağına karşılık Çin Halk Kurtuluş Ordusu’nun 1.600 savaş uçağı olduğunu gösteriyor. ABD’nin dünya genelinde 2 bin 700 savaş uçağı olsa da Çin’in savaş uçaklarının tamamı bu bölgede.
Rusya’nın Ukrayna’da gökyüzünün denetimini ele geçirememesi savaşın adeta gidişatını değiştirirken Çin’in Ukrayna savaşından gereken dersi çıkardığı düşünülüyor.
Öte yandan Çin, ABD’ye nazaran Tayvan’a yakınlığı nedeniyle havada büyük avantaja daha sahip. ABD Hava Kuvvetleri’nden General Clinton Hinote ülkesinin gökyüzüne hükmetmeye alışkın olmasına karşın kimi faktörlerin kelam konusu savaşta tesirli olabileceğini düşünüyor:
“Çin bizimle savaşmak için çağdaş uçaklara ve silahlara yatırım yapıyor. ABD kuvvetleri kelam konusu bir çatışmada ‘mesafe zulmüyle’ karşı karşıya kalabilir”
ABD hava gücünün birden fazla bölgeye yaklaşık 800 kilometre uzaklıkta. Buna rağmen Çin uzak gayelere ulaşabilen kısa ve orta menzilli balistik füze cephaneliğine sahip.
ABD tarafından yapılan son değerlendirmeler iki ülke ortasındaki bir hava çatışmasının büyük olasılıkla ‘çıkmazla’ sonuçlanacağını gösteriyor.
Çin Tayvan’a ABD’den çok daha yakın
KARA SAVAŞI
Tayvan’ın yaklaşık 150 bin askeri ve 2 buçuk milyon yedeği var. Ülke tüm ulusal savunma stratejisini muhtemel bir Çin işgaline karşı pozisyonlandırmış durumda.
Tıpkı Ukrayna halkı üzere Tayvanlılar da kendi ülkelerinde saha avantajına sahipler, tabanı biliyorlar ve ülkelerini korumak için yüksek bir motivasyona sahipler.
Mümkün bir kara savaşında Çin Ordusunun birinci olarak uygun bir iniş noktası bulması gerekiyor. Bu noktanın hem anakaraya hem limanlara hem de havaalanına yakın olması gerekiyor. Tayvanlı yetkililer Çin’in çıkarma yapma ihtimal olan 14 nokta belirlediler yıllardır bu alanları korumak için hazırlıklar yapılıyor.
Çin ordusu askerlerini bölgeye havadan indirebilir lakin ordudaki paraşütçü eksiği göze alındığında bu pek mümkün görünmüyor.
Çin birlikleri için bir öteki sorun da savaş alanı tecrübesinin olmaması. Çin Ordusu en son 1979’da Çin- Vietnam ortasındaki hudut savaşı sırasında etkindi.
Askeri analistler Çin ordusunun uzun müddettir gerçek bir savaş tecrübesi vermediğini ve Tayvan’a saldırırsa ağır sonuçlarla karşılaşabileceğini belirtiyor.
Lakin birebir gerçeklik Tayvan için de geçerli. İki ülkede gerçek bir savaş ortamında nasıl bir imtihan vereceklerini bilmiyor.
İSTİLA DIŞINDA 2 SEÇENEK
Çin’in Tayvan konusunda tam gelişmiş bir istila dışında öteki seçenekleri de var. Robert Blackwill ve Philip Zelikow tarafından Dış Münasebetler Kurulu için yazılan bir raporda bunlar ‘Tayvan adalarını almak’ ve ‘ana adada karantina uygulamak’ olarak değerlendirildi.
Çin deniz, hava ya da kara savaşlarından birinde garanti zafer elde edeceğini düşünse de dünyanın Rusya’ya verdiği birleşik reaksiyon gibisi bir görünüm ile karşı karşıya kalabilir. Dünyanın geri kalanında Tayvan’a verilen takviyenin artması Çin’in en son isteyeceği şeylerden birisi.
ÇİN TAYVAN UYUŞMAZLIĞI
Çin’de İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde çıkan iç savaşta Mao Zedong liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949’da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmesi üzerine Çan Kayşek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintag) üyeleri, Tayvan’a yerleşip 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının Ada’da devam ettiğini ileri sürerek bağımsızlık ilan etmişti.
Bu teşebbüsün tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971’e kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Konseyinde Çin’i temsil etmişti. 1950’ler ve 1960’larda çok sayıda ülkenin diplomatik alaka tercihini Çin Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne çevirmesinin akabinde, 1971’de BM Genel Heyetinde yapılan oylamada Pekin hükümetinin Çin’in tek yasal temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan’ın milletlerarası pozisyonu meçhul hale gelmişti.
Tayvan’ın Çin’in toprağı olduğunu savunan Pekin, Tayvan Boğazı’nı da kendi karasuları içinde kabul ediyor.
