İBB iştiraki İSPER ve Bölgesel İstihdam Ofisleri tarafından düzenlenen ‘İstanbul’da Gündem İstihdam ve İşsizlik’ bahisli toplantı dün İstanbul Kongre Merkezi’nde gerçekleştirildi. Toplantıda Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) ve İstanbul Planlama Ajansı (İPA) iş birliği ile hazırlanan “İstanbul İşgücü Piyasası: Yapısal Özellikler ve Meseleler” araştırma raporu kamuoyu ile paylaşıldı. İPA’nın alanda 10 bin 83 bireyle birebir görüşerek yaptığı araştırmaya nazaran 2021’de uzun müddetli işsizlerin toplam işsizler içindeki hissesi yüzde 43 olarak kayıtlara geçti.
Diplomalı bayan işsizler telaş veriyor
Araştırmaya nazaran, bayan yükseköğretim mezunu işsizlerin toplam işsizler içindeki hissesi yüzde 42,8 olurken erkeklerde bu oran yüzde 20,7 olarak gerçekleşti. İstanbul’da genç işsizlik oranı da yükseldi. Bu oran erkeklerde yüzde 22,8 olurken; bayanlarda ise yüzde 30’a dayandı. İşgücüne iştirak oranı bir yıl içinde erkeklerde yüzde 77,1’den yüzde 71,9’a gerilerken; bayanlarda bu oran yüzde 37,6’dan yüzde 33,6’a geriledi. İstanbul’da istihdam oranları 2018’de erkeklerde yüzde 68,6 iken 2020’de bu oran yüzde 62’ye geriledi. Birebir periyotta bayanlarda ise bu oran yüzde 33’ten yüzde 28’e geriledi.
‘Kadınların çalışma hayatına iştirakinde 5 yıl geriye gidildi’
Araştırma raporu sunumunun akabinde gerçekleştirilen panelde, İSPER Genel Müdürü Banu Saraçlar, “2018 sonrası yaşadığımız sancılı yıllarda istihdamda önemli kayıplar oldu, bilhassa bayan istihdamı daha çok etkilendi; İstanbul’da yaklaşık 200 bin bayan işgücü kaybı yaşandı; bayanların çalışma hayatına iştirakleri açısından 5 yıl geriye gidildi” dedi.
İstanbul’da bayan istihdam oranının yüzde 28 ile yüzde 62 olan erkek istihdam oranının yarısından az olduğuna dikkat çeken Banu Saraçlar, fiyat konusunda da eşitsizlik olduğuna işaret etti. Saraçlar, “Bayan çalışan ve bayan beklenti fiyatları de erkeklerin yüzde 16 gerisinde” sözlerini kullandı.
İşsizlik konusunda merkezi hükümete büyük sorumluluk düştüğünü vurgulayan Saraçlar, “İBB’nin İnsan Kaynakları siyasetlerinin uygulanmasına katkı veren İSPER olarak, bizler de sorumluluğumuzun şuurundayız. Bölgesel İstihdam Ofislerimizde iş arayanların iş bulmalarına yardımcı oluyoruz. Ayrıyeten Enstitü İstanbul İSMEK’lerde istihdama yönelik mesleksel eğitimler veriyor, işsizlere vasıf kazandırıyoruz. Bilhassa genç işsiz bayanlara yeni meslekler kazandırıyoruz” dedi.
38 binden fazla bireye iş imkanı
İBB İnsan Kaynakları ve Tertip İdaresinden Sorumlu Lider Danışmanı Yiğit Oğuz Duman, “İstanbul’da artan işsizliğe ve kent yoksulluğuna seyirci kalmamız mümkün değil. İBB’nin İBB ve iştiraklerinde liyakate dayalı bir istihdam ve İK sistemi kurduk. Adil ve şeffaf bir işe alım sistemi ile verimli istihdamı sağlıyoruz” dedi.
İşsizliğe tahlil olarak İBB’nin Bölgesel İstihdam Ofislerini kurduğuna dikkat çeken Duman, “İstihdam Ofisleri aracılığı ile bugüne kadar 38 binden fazla kişiyi özel kesimde işe yerleştirdik. Tıpkı vakitte bayan istihdamını artırmak için İBB olarak bayanlar için otobüs sürücüsü, itfaiyeci, otoparkçı, makinist üzere ezber bozan mesleklerde istihdam sağladık. Kreşler açıyoruz, çocuklarını inançlı ve uygun şartlarda kreşlerimize bırakan anneleri istihdama kazandırıyoruz. Üniversite öğrencilerimizi BİO’lar aracılığıyla özel kesimde part-time iş imkânları ile buluşturuyoruz. Üniversite mezunu gençler için oluşturulan ve 900 gencin katıldığı ‘Genç Yetenek Programı’ ile ferdî gelişim ve vizyonlarına katkı sağlanan gençler özel bölümde istihdam ediliyor” sözlerini kullandı.
Gençlerin yüzde 65.7’si bir yıldan fazladır iş arıyor
İstanbul Planlama Ajansı Danışmanı Prof. Dr. Murat Şeker sunumunda; üniversite mezunu gençlerle ilgili değerli tahlilleri paylaştı. Prof. Dr. Murat Şeker, “Bu gençler gece yaşayan kuşak, gündüz uyuyorlar. Günlük hayata katılmak istemiyor. Emekli babası ya da mesken hanımı annesiyle meskende karşı karşıya gelmek istemiyor. Bunun nedeni de gelir getiremediği için duyduğu mahcubiyet ve baskı. Ekseriyetle vakitlerini toplumsal medya ve bilgisayar oyunlarında geçiriyorlar” değerlendirmesinde bulundu. İPA’nın üniversite mezunu konut gençleri araştırmasında belirtildiği üzere gençlerin yüzde 65,7’sinin bir yıldan uzun müddettir iş aradığı biliniyor.
RAPORDA ÖNE ÇIKAN DATALAR
- BETAM ve İstanbul Planlama Ajansı tarafından gerçekleştirilen araştırmaya nazaran, 2021 yılında İstanbul’da yaklaşık 12 milyon 200 bin çalışabilir nüfus var. Bu sayının yaklaşık 5 milyon 930 bini lise altı, 3 milyon 150 bini lise ve 3 milyon 120 bini de yükseköğretim seviyesinde olduğunu kestirim ediliyor.
- İstanbul’da ortalama eğitim mühleti yaklaşık 11 yıla ulaştı.
- İstanbul çalışabilir nüfusun yüzde 25,6’sı yükseköğretim mezunu; yüzde 25,9’u lise mezunu; yüzde 48,6’sı lise altı mezun.
- 15-29 yaş neslinde yüksek eğitimlilerin hissesi bayanlarda yüzde 46,3, erkeklerde yüzde 36,5. Yüksek eğitimde genç nüfusta bayanlar erkekleri açık orta geride bıraktı.
- Eğitimli bayan işsizlerde artış ise epeyce telaş verici oldu. Bayan yükseköğrenim diplomalı işsizlerin toplam işsizler içindeki hissesi bayanlarda yüzde 42,8’e erkeklerde yüzde 20,7’ye yükseldi.
- Yüksek eğitimde genç nüfusta bayanlar erkekleri açık orta geride bıraktı. Genç bayanlar erkeklere kıyasla daha eğitimli ancak birebir vakitte, üstte gösterildiği üzere, işsiz olma ihtimalleri daha yüksek oldu.
- İstanbul’da genç işsizlik oranı yükseldi. Erkeklerde yüzde 22,8’e, bayanlarda ise yüzde 29,9’a ulaştı.
- İşgücü arzı ile talebi ortasında var olan uyumsuzluk, bir yandan istihdam artışını frenlerken öbür yandan da işsizliği katılaştırmakta.
İstanbul’da çalışanların yüzde 17,8’i işinden mutlu değil. İşten memnuniyetsizlik erkeklerde yüzde 19,1, bayanlarda ise yüzde 14,5
- İşten memnuniyetsizliğin en yaygın nedeni gelir düşüklüğü, oran yüzde 63,4.
- Araştırma; İstanbul’da iş arayanların büyük çoğunluğunun (yüzde 71,5) teklif edilen bir işi kabul etmek için olmazsa olmaz şartlara sahip olduğunu göstermektedir. En sık rastlanan şart (yüzde 55,2) sigortalı olmaktır. Sırasıyla meskene yakın olma (yüzde 41,3), tam vakitli iş (yüzde 30,5), yol/yemek üzere haklar (yüzde 30,2) ve eğitimi alınan mesleğe uygun bir iş olması (yüzde 15,2) şartları gelmektedir.
- İstanbul’da Bayan işgücünün yüzde 46’sı iş ararken meskene yakın olması şartını kıymetli görüyor.
- İstanbul’da işini kaybedenlerin yüzde 68’i işsizlik ödeneğinden yoksun kalıyor. İşsizlerin ise yalnızca yüzde 6,5’i işsizlik ödeneğinden yararlanabiliyor.
- 2021’de SGK kaydı olmadan çalışan sayısı 950 bin civarında olduğu olarak iddia ediliyor. Bunların yalnızca 22 bini yani yüzde 2,3 oranı kayıtlı bir iş arıyor.
- Pandemi periyodunda en ağır etkilenen bölümler konaklama ve yiyecek, sıhhat, eğitim üzere bulaş riskinin yüksek olduğu faaliyet kolları oldu. Tam kapanma günlerinde meskene servis yapabilen firmalar ziyanı en aza indirirken, bunu gerçekleştiremeyen firmalar büyük ekonomik kayıplara maruz kaldı.
- Pandemi nedeniyle konaklama ve lokanta faaliyetlerinde işsizlik oranının yüzde 21,7 olduğu iddia ediliyor.
- Konaklama ve lokanta faaliyetleri dışındaki dallarda pandeminin istihdama tesiri 2021 yılı 3. çeyrekte ortadan kalktı.
- İmalat kesiminde faaliyet gösteren firmaların pandemiyi hafif hasarlarla atlattığı, hatta istihdam artışı olduğunu söylemek mümkünken e-ticarete elverişli bölümlerde faaliyet gösteren firmalar için pandeminin olumlu tesirinden bahsedilebilir.
