Bugün 24 Temmuz; Lozan Anlaşması’nın 99. yılı… Siyasetin gündeminden düşmeyen bu ülkenin doğum dokümanı, kuruluş senedi, tapusu olan muahedenin odağında hâlâ tıpkı soru var: Lozan zafer mi, yoksa bir hezimet mi?
Tartışan da kim?
Tabii ki siyaset… Hani şu ‘Adaları Lozan’da verdiğimizi’ söyleyip duranlar!
Beş yılı aşkın mühlet İngiliz arşivlerinde titizlikle Lozan’ı araştıran Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sevtap Demirci, ‘bugün her zamankinden daha fazla Lozan Anlaşması’na sahip çıkmamız gerektiğini’ söylemişti. Geçmişte söyleşi yaptığımda nedenini sormuştum; “Coğrafyadaki tasa verici gelişmeleri hepimiz yakından takip ediyoruz. Hasebiyle, Lozan’ın bize tevdi ettiği hudutlara sahip çıkma üzere sorumluluğumuz olduğunu düşünüyorum” demişti.
Doç. Dr. Sevtap Demirci
Sevtap Hoca, İngiliz dokümanlarının çabucak hepsine baktığını, incelediği evraklarda Türkiye’nin rejiminin tartışılmasına hiç şahit olmadığını söylüyor.
O Musul’u vermeyecektin!!!
Bu mevzuda en çok yanıt aranan soru şuydu değil mi: “Musul’u kurtarmak mümkün müydü?”
Mümkün olabilmesi için savaşmamız gerekiyordu.
Oysa Sevtap Hoca, Türkiye’nin savaşabilecek şartlarda olmadığını belirtiyor.
Tarihi gözden geçirelim…
1911 Trablusgarp, Balkan Savaşları, Birinci Dünya Savaşı…
Sonra Ulusal Çaba yılları…
Meclis’ten bir diyalogla devam edelim:
Atatürk: ‘Efendiler, Misak-ı Ulusal diyor ve daima bunun üzerinden tenkit getiriyorsunuz. Misak-ı Milli’nin haritası yoktur!’
Meclis ayak direr: “Sen Musul’dan vazgeçelim mi diyorsun?”
Atatürk: ‘Musul’dan vazgeçelim demiyorum, ancak Musul’u Türkiye’nin kendisini çok daha güçlü hissedeceği ileri bir tarihe erteleyelim…’
100. yıl safsatası!
Lozan ile ilgili bir de kent efsanesi var biliyorsunuz…
100. yılında kararının ortadan kalkacağı yolunda bir efsane…
Sevtap Hoca şöyle diyor: “Bu mevzuda savlı konuşacağım. Dokümanları düzgünce taradım. 2023’te biteceğine dair en ufak bir evrak ya da karine ile karşılaşmadım. Bilimsel manada bakıyorsam bu ‘yok hükmünde’. Ha bunu savunuyorsanız, argümanınızı ispatla yükümlüsünüz, ben de size ‘belgesini gösterin’ derim. Bu belgeyi bulursanız, önünüzde eğilmeye hazırım…”
Lozan üzerine yaptığı çalışmalarla bu mevzuda başvurulacak önde gelen isimlerdendir Gazeteci Taha Akyol.
Bakın o Karar Gazetesi’ndeki makalesinde ne diyor: “Muhafazakârlarımız, Lozan sürecinde Türkiye’nin Başvekili olan muhalif Rauf (Orbay) Bey’in Meclis konuşmalarını bari okusunlar. Lozan süresiz olduğu üzere memleketler arası antlaşmalar lakin Meclis’çe onaylanırsa geçerli olur, bu bakımdan zımnî maddeler olamaz zati. Lozan elbette tarihçilik metotlarıyla tartışılabilir ancak siyaset konusu yapılmamalıdır.”
Bugün Lozan’ın yıldönümü… Bu bahiste okuma yapmak, safsatalardan uzak kalmak isteyenler için kitap tekliflerim olacak…
Sahi…
Cumhurbaşkanı Erdoğan, adaları Lozan’da verdiğimizi tarihi dokümanlarla ortaya koyacak bir belge hazırlatıyordu…
Üstünden beş yıl geçti, ne oldu o evrak?
Not: Lozan’ı okurken emrivakilere boyun eğmeyenlerin diplomasi dersini de okuyacaksınız…
Lozan’ı anlamak için okumanız gereken 5 kitap
- Belgelerle Lozan/ Sevtap Demirci/ Alfa Yayıncılık
- Açık ve Bilinmeyen Oturumlarda Lozan Tartışmaları/ Taha Akyol-Sefa Kaplan/ Doğan Kitap
- İlk ve Son Barış, 100. Yılında Lozan/ Bülent Özükan/ Boyut Yayıncılık
- Bilinmeyen Lozan/Taha Akyol/ Doğan Kitap
- Lozan/Ali Naci Karacan/Türkiye İş Bankası Yayınları
