Aynı devir Roots & Shoots’un kurucusu Dr. Jane Goodall’a daima hayran olan ve şempanzelere de ilgi duyan Aslıhan Niksarlı da iki öğrenciden habersiz bir formda Türkiye’de bu teşebbüsü başlatmak istiyordu. Avusturya’daki takımla uzunca bir mühlet bağlantıda kalan Niksarlı, iki lise öğrencisinin kuruluşla irtibata geçtiğini öğrenmesiyle kuruluş çalışmalarına başladı. Türkiye’de kurulduğu günden beri anasınıfı seviyesinden yüksek lisans seviyesine kadar her yaştan birçok kişi kuş, böcek, kelebek, mantar üzere birçok canlıyı gözlemliyor, tabiatla bir ortaya geliyor. Niksarlı, “Aslında ekosistemimiz çok kısır zannediyoruz lakin çok çeşitli. Müşahede yaparken bakmadan evvel dinliyoruz. Canlıları seslerine nazaran tanımaya çalışıyoruz. Sıkıntı yalnızca bakmak ya da görmek değil, tüm duyu organlarımızla doğayı hissetmek” diyor. Gönüllüğün temel alındığı bir dernek olduklarını söyleyen Dernek Lideri ve Kurucu Üye olan Niksarlı, 7 kurucu üyeden biri. Niksarlı, derneğin çocuk ve gençlerin tabiatla olan irtibatını destekleyen çalışmalarını şöyle özetliyor.
ÇOCUK VE GENÇLERLE BİRLİKTE HAREKET EDİYORUZ
“Roots & Shoots’un 7 kurucu üyesinden biriyim. Şu anda idare şurası başkanlığını yürütüyorum fakat biz bu misyon tanımlamalarından çok yatay bir hiyerarşiyle çocuklar, gençler ve alandaki uzmanlarla birlikte hareket eden bir kuruluşuz. Roots & Shoots şu an 62 ülkede faaliyet gösteriyor ve çocukların, gençlerin etraf alanında çalışmalarına alan açan bir yer. Biz de Türkiye’de bunu kurarken ‘Türkiye’de bizim neye muhtaçlığımız var’ diye düşündük. Aslında çocuklar ve gençler için değil onlarla birlikte hareket edebildiğimiz, onların yapmak istediği projelere alan açabileceğimiz, güçlenmelerine takviye olabileceğimiz bir ortam yaratmak için kurulduk. 1 buçuk yıldır de bunun için çalışıyoruz. Şu an farklı okullarda, farklı yaş seviyelerinde çalışmalarımız devam ediyor. Lakin bunun dışında bir de müşahede kümemiz var. Bu küme daha çok üniversite ve yüksek lisans seviyesinde eğitim gören gençlerden oluşuyor. Etkinliklere bağlı olarak daha küçük yaş kümeleriyle da çalışıyoruz.
ÇOCUKLARIN MERAK DUYGUSU TETİKLENİYOR
Genellikle çocuklarla olan çalışmalarımıza onların yaş kümesine nazaran üniversite öğrencileri de dahil olabiliyor. Burada tüm çalışmalarımızda gençleri de dahil etmeye ihtimam gösteriyoruz. Birbirimizden başka değiliz, kuşaklar ortası diyalog bizim için çok kıymetli. Bu biçimde birbirimizin tecrübelerinden de faydalanabiliyoruz. Bilhassa çocukların tabiat çalışmalarına katıldıklarında merak hislerinin tetiklendiğini fark ediyorum. Örneğin çocuklarla birlikte tabiat müşahedesine geldiğimizde yazmayı bilmeseler bile gördükleri hayvan ya da bitkileri defterlerine resmediyorlar. Bunların çok değerli ve çok hoş birer adım olduğunu düşünüyoruz.
ÖĞRENECEĞİMİZ ÇOK ŞEY VAR
Bizim gelecekteki amacımız tüm Türkiye’ye erişmek. Zira ulaşmamız gereken çok fazla çocuk ve genç var. Şu an için kısıtlı imkanlar nedeniyle yalnızca İstanbul’da çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Ancak yapabileceğimiz aktiflikleri mümkün hayli çevrim içi ortamlarda yürütmeye çalışıyoruz ki farklı yerlerden bireyler de katılabilsin. Elimizden geldiğince birinci prensibimiz her vakit kapsayıcı olmak ve erişilebilirliği artırmak. Bununla ilgili de farklı çalışmalarımız var. Zira çocuklardan öğreneceğimiz çok şeyimiz var.
Soldan sağa: Tuğba Aydın, İnci Şardağ, Sena Çubuk, Işıl Anık, Bikem Kesici, Aslıhan Niksarlı, Mazlume Rümeysa Lacin, Serra Güneş, Onat Karakuzu
İLGİMİZ OKUDUĞUMUZ LİSEYLE BAŞLADI
Ege Üniversitesi Biyoloji Kısmı 1’inci sınıf öğrencisi Işıl Anık ve liseden arkadaşı Mazlume Rümeysa Lacin Roots & Shoots’un Türkiye’de kurulması için birinci adımı attı. Onlar, pandemi periyodunda hem tabiat hasretinin tesiri hem de kendilerine ve insanlara yarar sağlayacak bir teşebbüs yaratma dürtüsüyle Türkiye’de bu oluşumun başlaması için birinci ışığı yaktılar. Işıl Anık, “Liseden arkadaşım Rümeysa ile pandemi devrinde bir şeyleri değiştirmek istediğimize, insanlara farkındalık kazandıracak çalışmalar yapmak istediğimize karar verdik. Sonrasında araştırmaya koyulduk. Karşımıza Roots&Shoots çıktı ve dedik ki ‘Biz bu kuruluşu Türkiye’ye getirebilir ve çalışmalar yapabiliriz’. Sonrasında süreç ilerledi. Tabiata olan ilgimiz okuduğumuz lise sayesinde başladı. Erenköy Kız Lisesi’nin büyük bir bahçesi var ve orada bitkilerle, hayvanlarla bir aradaydık” dedi.
DOĞAYI FARKLI BİÇİMLERDE ANLIYORUZ
Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde (ODTÜ) Biyoloji okumak isteyen Mazlume Rümeysa Lacin ise, “İnsanlar tabiatın bir kesimi ve şu an yaşadığımız yüzyılda kayıtsız kalamayacağımız birçok ekolojik sorun var. İklim değişimi bunlardan biri ve habitat kaybı da bunun bir kesimi. Bunu ortak bir biçimde ele alabilecek, insanların ve hayvanların bir ortaya gelebileceği bir yerde olmak istiyordum. O yüzden de buradayım. Burada hepimiz doğayı farklı biçimlerde anlıyoruz. Ben daha güzel müşahede yapabiliyorum lakin takımda yeterli dinleyiciler de var” dedi.
DOĞADA OLMAK NE KATTI?
İletişim Fakültesi mezunu olan Onat Karakuzu, Roost & Shoots ile birlikte hayatının tarafının değiştiğini söyleyerek “Önceden mezun olduktan sonra kurumsal bir iş hayatı hayal ederken artık hayata daha geniş bakmaya ve kendi isteklerimi öğrenmeye başladım. Bunun yanı sıra burada çocuklarla da bir ortaya gelebiliyoruz. Fark ettim ki etrafımda gördüğüm tüm çocuklar tablet, bilgisayar ve telefonda vakit geçiriyorlar. Ama biz burada çocukların tabletleri bırakıp yeşil alanları sevmesi için de çalışmalar yapıyoruz. Bu mevzuda çocuklarla çalışmayı çok seviyoruz zira onlar bizim geleceğimiz” dedi. İstanbul Üniversitesi’nde Deniz Biyolojisi üzerine doktora yapan Bikem Kesici ise “Ben yaklaşık 5 aydır buradayım. Roots & Shoots bana rekabetin olmadığı büsbütün inançlı hissettiğim bir alan sundu ve bana çok uygun geldi” dedi. Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik 3’üncü sınıf öğrencisi İnci Şardağ ise burada çocuklarla birlikte kuş müşahedesi yaptığını ve çocuklardan çok fazla şey öğrendiğini söyledi.
DOĞA MÜŞAHEDESİ İÇİN İPUÇLARI
Roots & Shoots kurulduğundan beri takımda yer alan Mazlume Rümeysa Lacin, tabiatta müşahede yapmak için aslında hiçbir şeye gereksinim yok diyerek tabiat müşahedesi için şu ipuçlarını verdi:
“Gözlem yapmak için rastgele bir şeye gereksiniminiz yok lakin ben herkese yanına defter ve kalem almasını tavsiye ediyorum. Bu sayede tabiatta gezerken neyi gözlemliyorsanız bunu not edebilirsiniz. Örneğin bir kuş sesi duydunuz, kuşun sesini tanım ederek not edebilirsiniz. Metalik bir sesti ya da melodik bir sesti üzere. Sonrasında şayet kuşu gördüyseniz onu defterinize yazarak ya da çizerek tasvir edebilirsiniz. Bunun yanı sıra kalabalığın az olduğu sabah saatleri müşahede için uygun vakitler olabilir. Ayrıyeten hava durumu, nem oranı üzere hava kurallarını da not ederek var olan kurallarda hangi çeşitlerle karşılaştığınızı yazmanız yarar sağlayacaktır.”
DR. JANE GOODALL KİMDİR?
Dr. Jane Goodall, 1960 yılında, şimdiki ismiyle “Gombe Stream National Park”a ayak basarak şempanzelerle ilgili çığır açacak araştırmayı başlattı. Dönüm noktası sayılabilecek bu keşfi yaptığında 26 yaşındaydı. Şempanzenin termit avlamak için kendine bir alet yaptığını gözledi. O yıllarda yaban hayvanlarının alet kullanımı pek bilinmiyordu. Goodall 1965’te, lisans derecesi olmadan tabip unvanını alan sekizinci kişi oldu. 1977 yılında Jane Goodall Enstitüsü’nü kurdu. Günümüzde bu enstitü dünya genelinde faaliyet gösteren eğitim ve muhafaza programlarını yürütüyor. Afrika’nın en büyük şempanze muhafaza alanında çalışıyor ve Gombe’de yürütülen araştırmalara takviye veriyor. Dr. Jane’in başlattığı Roots & Shoots programı da 1991’de Tanzanya’lı bir küme gençle toplumsal sıkıntılar üzerine yaptığı bir görüşmenin akabinde kuruldu ve Dr. Goodall bu programla Birleşmiş Milletler Barış Elçisi unvanını aldı.
