İBB bağlı İstanbul Planlama Ajansı (İPA), artan kira bedelleri ile ilgili araştırmasının sonuçlarını “İstanbul’da Konut Krizi ile Çaba Raporu” ismiyle yayınladı. Raporda, 2022 yılı nisan ayı için Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından Türkiye genelinde resmi kira artış oranının yüzde 34,46, İstanbul genelinde ise kira artış oranının yüzde 31,48 olarak açıklandığı belirtildi.
İstanbul İstatistik Ofisi’nin İstanbullu kiracılar ile yaptığı araştırmada ise İstanbul’da mevcut kiracılar için bir yıllık kira artışının yüzde 45,48 olduğu, yeni kiralık konut fiyatlarının geçen yıla kıyasla yüzde 161,4 oranında artış gösterdiği ortaya çıktı. Araştırmaya nazaran, İstanbul’da yeni kiracılar için ortalama kira bedeli de 6 bin 360,37 TL olarak hesaplandı.
Konut sahipleri ile sorun yaşayan kiracıların oranı yüzde 38,7
Araştırmaya nazaran, artan kiralar yüzünden konut sahipleri ile sorun yaşayan kiracıların oranı yüzde 38,7’ye çıktı. Gelecek yıl ise birebir oranda kira artışı yapılması durumunda kiracıların yüzde 85,1’inin kirasını karşılamakta zahmet çekeceği belirtildi. İştirakçiler İstanbul’da konut kira bedellerinin yükselmesindeki en değerli 3 nedeni; sığınmacı-mülteciler, genel ekonomik şartlar ve konut sahipleri olarak sıraladı. Hazırlanan raporda şu sözlere yer verildi:
Gayrimenkul inançlı bir yatırım aracı
İlgili datalar birlikte değerlendirildiğinde inşaatı bitmiş ve kullanmaya hazır yapılar azalırken konut satışlarının değerli oranda arttığı görülüyor. TÜİK datalarına nazaran 2021 yılında İstanbul’da 276 bin 223 konut satışı yapıldığı görülüyor. Bu satışların sadece yüzde 22’sinin ipotekli (kredi ile), yüzde 78’inin ise öteki satış çeşitlerinde gerçekleştiği bilinmekte. Bu durum konutların hâlihazırda konutu yahut sermayesi olan bireyler tarafından satın alındığını gösterir niteliktedir. Gayrimenkule yapılan yatırımın nedeni ise enflasyonist ortam ve Türk lirasında yaşanan bedel kaybı karşısında gayrimenkulün inançlı bir yatırım aracı olarak görülmesidir.
Konutun bir kriz sıkıntısı olarak tanımlanmasının önünü açıyor
Yabancılara gayrimenkul satışı ile vatandaşlık verilmesi üzere teşvik ve uygulamalar sığınmacı- mültecilerden çok gelir düzeyi yüksek ve gayrimenkul ile vatandaşlık alabilecek durumda olan yabancılar tarafından değerlendirilmekte. Hasebiyle, bu uygulamalar yaşamaya elverişli konuta erişim bahsinde alt ve orta gelir kümelerine destekleyici siyasetler üretilmemesi, süratle artan konut fiyatları ve düşen alım gücü ile birlikte değerlendirildiğinde, herkes için güçlü, sağlıklı, sağlam konuta erişimi zorlaştıran sonuçlar doğurmakta. Mevcut siyasetler sonucunda yaşamaya elverişli konuta sadece üst gelir kümesi ve sermaye birikimi olan şahıslar tarafından erişilebilmesi mümkün. Bu durum konutun bir kriz sıkıntısı olarak tanımlanmasının önünü açıyor.
