Enflasyonu düşürmek için bu yılın başından beri en az 60 merkez bankası faiz artırımına giderken, Merkez Bankası Para Siyaseti Heyeti (PPK) son 5 toplantısında olduğu üzere siyaset faizini tekrar yüzde 14’te sabit tuttu.
Faiz artıran ülkeleri örnek gösterdi
Merkez Bankası’nın karar metninde, evvelki karar metinlerinde yer alan ve ekonomistlerin eleştirdiği “Merkez bankaları destekleyici mali duruşlarını hala sürdürmektedir” sözü yer almazken, faiz artırmayı seçen öteki ülkelerin adımlarına atıfta bulunulması da dikkat çekti. Metinde şu tabirlere yer verildi:
“Yüksek global enflasyonun, enflasyon beklentileri ve memleketler arası finansal piyasalar üzerindeki tesirleri yakından izlenmektedir. Bununla birlikte, gelişmiş ülke merkez bankaları artan güç fiyatları ve arz-talep uyumsuzluğuna bağlı olarak enflasyonda görülen yükselişin beklenenden uzun sürebileceğini vurgulamaktadırlar. Bu çerçevede, ülkeler ortasında farklılaşan iktisadi görünüme bağlı olarak gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyaseti adım ve irtibatlarında ayrışma artmaktadır. Finansal piyasalarda artan belirsizliklere yönelik merkez bankaları tarafından geliştirilen yeni destekleyici uygulama ve araçlarla tahlil üretme uğraşlarının arttığı gözlenmektedir.”
Gerekçe dezenflasyonist sürecin başlamasıymış
Metinde, siyaset faizinin sabit tutulma münasebeti olarak dünyada dezenflasyonist sürecin başlamasının öngörüldüğü vurgulanarak, şu sözler yer verildi:
“Enflasyonda gözlenen yükselişte; jeopolitik gelişmelerin yol açtığı güç maliyeti artışları, ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumlarının süreksiz tesirleri, global güç, besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışların oluşturduğu güçlü negatif arz şokları tesirli olmaya devam etmektedir. Heyet, sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın güçlendirilmesi için atılan ve kararlılıkla uygulanan adımlar ile birlikte, global barış ortamının tekrar tesis edilmesi ve enflasyonda baz tesirlerinin de ortadan kalkmasıyla dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmektedir. Bu çerçevede konsey, siyaset faizinin sabit tutulmasına karar vermiştir.”
“Yüzde 5 maksadına ulaşıncaya kadar tüm araçlar kullanılacak”
Metinde enflasyonda orta vadede yüzde 5 gayeye ulaşıncaya kadar tüm araçların kullanılmaya devam edileceğine de vurgu yapılarak, şöyle denildi:
“Fiyat istikrarının sürdürülebilir bir halde kurumsallaşması emeliyle TCMB’nin tüm siyaset araçlarında kalıcı ve güçlendirilmiş liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir siyaset çerçevesi gözden geçirme süreci devam etmektedir. Kıymetlendirme süreçleri tamamlanan teminat ve likidite siyaset adımları para siyaseti transfer sisteminin aktifliğinin güçlendirilmesi için kullanılmaya devam edilecektir. TCMB, fiyat istikrarı temel hedefi doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 gayesine ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları liralaşma stratejisi çerçevesinde kararlılıkla kullanmaya devam edecektir. Fiyatlar genel seviyesinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, zıt para ikamesinin ve döviz rezervlerindeki artış eğiliminin sürmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. Böylece, yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir formda devamı için uygun taban oluşacaktır.”
“İlave önlemler uygulamaya alınacak”
Kapasite kullanım düzeyleri ve öbür öncü göstergelerin yılın başındaki güçlü büyümenin dış talebin de olumlu tesiriyle ikinci çeyrekte sürdüğüne işaret ettiği belirtilen metinde, “Büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin hissesi artarken, cari süreçler istikrarında turizm kaynaklı iyileşmelerin yanında güç fiyatlarından kaynaklanan riskler devam etmektedir. Cari süreçler istikrarının sürdürülebilir düzeylerde kalıcı hale gelmesi, fiyat istikrarı için değer arz etmektedir. Kredilerin büyüme suratı ve erişilen finansman kaynaklarının emeline uygun formda iktisadi faaliyet ile buluşması yakından takip edilmektedir. Heyet, güçlendirdiği makroihtiyati siyaset setini kararlılıkla uygulayarak gerekmesi durumunda ek önlemleri uygulamaya alacaktır” tabirlerine yer verildi.
Faiz artırımını en son Ağbal yapmıştı
PPK, en son Merkez Bankası Lideri Naci Ağbal devrinde yani 2021 Mart ayında siyaset faizini iki puan artırarak yüzde 19’a çıkarmıştı. Ağbal bu gelişme üzerine misyondan alınarak yerine Şahap Kavcıoğlu atanmıştı. Kavcıoğlu ise misyonu devraldıktan sonra 5 ay faizi sabit tuttu. Lakin daha sonra Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın savunduğu “Faiz sebep, enflasyon sonuçtur” ve “Faiz ve enflasyonla çabada nas ne diyorsa onu yapacağız” tezleri çerçevesinde geçen yılın sonunda siyaset faizini kademeli olarak 500 baz puan indirerek yüzde 14’e çekti.
TL yüzde 24 paha kaybetti, enflasyonda dünya 5’incisi olduk
Ancak beklentilerin tersine o vakitten bu yana TL dolar karşısında yüzde 24 paha kaybederken, enflasyon da son 24 yılın rekorunu kırdı. Hatta Türkiye, Türkiye İstatistik Kurumu’nun mayıs ayında açıkladığı yüzde 73.5 tüketici fiyatları endeksiyle (TÜFE) dünyada enflasyonun en yüksek olduğu 5’inci ülke pozisyonuna yükseldi. Venezuela yüzde 5000 yıllık enflasyonla birinci sırada bulunurken, onu Lübnan yüzde 224, Sudan yüzde 195, Zimbabve ise yüzde 92 ile izliyor.
Enflasyonu düşürmek için bu yılın başından beri en az 60 merkez bankası faiz artırımına giderken, Merkez Bankası Para Siyaseti Heyeti (PPK) son 5 toplantısında olduğu üzere siyaset faizini tekrar yüzde 14’te sabit tuttu.
Faiz artıran ülkeleri örnek gösterdi
Merkez Bankası’nın karar metninde, evvelki karar metinlerinde yer alan ve ekonomistlerin eleştirdiği “Merkez bankaları destekleyici mali duruşlarını hala sürdürmektedir” sözü yer almazken, faiz artırmayı seçen öteki ülkelerin adımlarına atıfta bulunulması da dikkat çekti. Metinde şu tabirlere yer verildi:
“Yüksek global enflasyonun, enflasyon beklentileri ve memleketler arası finansal piyasalar üzerindeki tesirleri yakından izlenmektedir. Bununla birlikte, gelişmiş ülke merkez bankaları artan güç fiyatları ve arz-talep uyumsuzluğuna bağlı olarak enflasyonda görülen yükselişin beklenenden uzun sürebileceğini vurgulamaktadırlar. Bu çerçevede, ülkeler ortasında farklılaşan iktisadi görünüme bağlı olarak gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyaseti adım ve irtibatlarında ayrışma artmaktadır. Finansal piyasalarda artan belirsizliklere yönelik merkez bankaları tarafından geliştirilen yeni destekleyici uygulama ve araçlarla tahlil üretme uğraşlarının arttığı gözlenmektedir.”
Gerekçe dezenflasyonist sürecin başlamasıymış
Metinde, siyaset faizinin sabit tutulma münasebeti olarak dünyada dezenflasyonist sürecin başlamasının öngörüldüğü vurgulanarak, şu sözler yer verildi:
“Enflasyonda gözlenen yükselişte; jeopolitik gelişmelerin yol açtığı güç maliyeti artışları, ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumlarının süreksiz tesirleri, global güç, besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışların oluşturduğu güçlü negatif arz şokları tesirli olmaya devam etmektedir. Heyet, sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın güçlendirilmesi için atılan ve kararlılıkla uygulanan adımlar ile birlikte, global barış ortamının tekrar tesis edilmesi ve enflasyonda baz tesirlerinin de ortadan kalkmasıyla dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmektedir. Bu çerçevede konsey, siyaset faizinin sabit tutulmasına karar vermiştir.”
“Yüzde 5 maksadına ulaşıncaya kadar tüm araçlar kullanılacak”
Metinde enflasyonda orta vadede yüzde 5 gayeye ulaşıncaya kadar tüm araçların kullanılmaya devam edileceğine de vurgu yapılarak, şöyle denildi:
“Fiyat istikrarının sürdürülebilir bir halde kurumsallaşması emeliyle TCMB’nin tüm siyaset araçlarında kalıcı ve güçlendirilmiş liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir siyaset çerçevesi gözden geçirme süreci devam etmektedir. Kıymetlendirme süreçleri tamamlanan teminat ve likidite siyaset adımları para siyaseti transfer sisteminin aktifliğinin güçlendirilmesi için kullanılmaya devam edilecektir. TCMB, fiyat istikrarı temel hedefi doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 gayesine ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları liralaşma stratejisi çerçevesinde kararlılıkla kullanmaya devam edecektir. Fiyatlar genel seviyesinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, zıt para ikamesinin ve döviz rezervlerindeki artış eğiliminin sürmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. Böylece, yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir formda devamı için uygun taban oluşacaktır.”
“İlave önlemler uygulamaya alınacak”
Kapasite kullanım düzeyleri ve öbür öncü göstergelerin yılın başındaki güçlü büyümenin dış talebin de olumlu tesiriyle ikinci çeyrekte sürdüğüne işaret ettiği belirtilen metinde, “Büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin hissesi artarken, cari süreçler istikrarında turizm kaynaklı iyileşmelerin yanında güç fiyatlarından kaynaklanan riskler devam etmektedir. Cari süreçler istikrarının sürdürülebilir düzeylerde kalıcı hale gelmesi, fiyat istikrarı için değer arz etmektedir. Kredilerin büyüme suratı ve erişilen finansman kaynaklarının emeline uygun formda iktisadi faaliyet ile buluşması yakından takip edilmektedir. Heyet, güçlendirdiği makroihtiyati siyaset setini kararlılıkla uygulayarak gerekmesi durumunda ek önlemleri uygulamaya alacaktır” tabirlerine yer verildi.
Faiz artırımını en son Ağbal yapmıştı
PPK, en son Merkez Bankası Lideri Naci Ağbal devrinde yani 2021 Mart ayında siyaset faizini iki puan artırarak yüzde 19’a çıkarmıştı. Ağbal bu gelişme üzerine misyondan alınarak yerine Şahap Kavcıoğlu atanmıştı. Kavcıoğlu ise misyonu devraldıktan sonra 5 ay faizi sabit tuttu. Lakin daha sonra Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın savunduğu “Faiz sebep, enflasyon sonuçtur” ve “Faiz ve enflasyonla çabada nas ne diyorsa onu yapacağız” tezleri çerçevesinde geçen yılın sonunda siyaset faizini kademeli olarak 500 baz puan indirerek yüzde 14’e çekti.
TL yüzde 24 paha kaybetti, enflasyonda dünya 5’incisi olduk
Ancak beklentilerin tersine o vakitten bu yana TL dolar karşısında yüzde 24 paha kaybederken, enflasyon da son 24 yılın rekorunu kırdı. Hatta Türkiye, Türkiye İstatistik Kurumu’nun mayıs ayında açıkladığı yüzde 73.5 tüketici fiyatları endeksiyle (TÜFE) dünyada enflasyonun en yüksek olduğu 5’inci ülke pozisyonuna yükseldi. Venezuela yüzde 5000 yıllık enflasyonla birinci sırada bulunurken, onu Lübnan yüzde 224, Sudan yüzde 195, Zimbabve ise yüzde 92 ile izliyor.
