Batı Şeria’nın El Merkiz köyünde yaşayan Neccar ailesinin 11 Mayıs sabahı telefonu çaldı. Arayan bir komşularıydı ve daha telefonu açmadan neden aradığını kestirim edebiliyorlardı.
“Buldozer geliyor” dedi karşıdaki ses. Beş ay içinde ikinci defa, İsrail ordusu konutlarını yıkmaya geliyordu.
Lakin bu kere konutlarının bir daha geri dönmemek üzere gideceğinden korkuyorlardı. Üstelik bu kaygılarında haksız da değildiler. Çünkü onyıllar süren yıkımlardan, inşaatlardan ve 20 yılı aşkın müddettir devam eden bir dava sürecinin akabinde, İsrail’in en yüksek mahkemesi 5 Mayıs günü son kararını verdi. Mahkeme, 1000’den fazla Filistinlinin yaşadıkları yerlerden kalıcı olarak tehcir edilmesinin yolunu açtı.
Boşaltılmasına karar verilen konutlar yıkıldıktan sonra toprakta İsrail Savunma Kuvvetleri’ne ilişkin bir atış alanı inşa edilecek.
Neccar ailesinin yaşadığı mesken, mahkemenin kararının üzerinden daha 1 hafta bile geçmeden yıkıldı. Filistinlilerin haklarını savunan aktivistler ise bunun yalnızca bir başlangıç olduğunu ve işgal altındaki Batı Şeria’da 1960’lardan bu yana yaşanmış en büyük Filistinli ihracının kapıda olduğunu belirtiyor. Hatırlanabileceği üzere 1967 Savaşı’nın akabinde İsrail’in ele geçirdiği topraklarda yaşayan yüz binlerce Filistinli ya kaçmak zorunda kalmış ya da zorla yerlerinden edilmişti.
Filistinliler, planları yaklaşık 40 yıl evvel yapılan atış alanının hedefinin, bölgede yaşayanların arazi üzerinde hak sav etmesini önlemek olduğunu savunuyor. Filistinlilerin avukatları bu argümanı destekleyecek çok sayıda tarihi belgeyi de mahkemeye sundu fakat kararın değişmesinde tesirli olamadı.
GÖZ AÇIP KAPAYANA KADAR…
Yusara el Neccar, Necef Çölü’nde meskeninin bulunduğu yamaçta elle oyulmuş bir mağara doğmuş. Washington Post’a yaptığı açıklamada, “Malımızı mülkümüzü konuttan çıkarabilmek için yarım saatimiz vardı” diye konuşuyor. Neccar, konutundan geriye kalan moloz ve eğri büğrü demir yığınına bakıp ellerini silkelermiş üzere yaparak, “Her şey göz açıp kapayana kadar oldu bitti, bir sefer daha evsiz kaldık” diyor.
İsrail Savunma Kuvvetleri ise yazılı bir açıklama yaparak, yıkımların yüksek mahkemenin yıllar süren değerlendirmesi ve oybirliğiyle aldığı ordu lehine kararın sonucunda hayata geçirildiğini bildirdi.
Açıklamada şu tabirler kullanıldı: “Yüksek Mahkeme, İsrail Devleti’nin görüşünü büsbütün benimsemiş ve davalı tarafın bölgenin kalıcı sakinleri olmadığına hükmetmiştir. Mahkeme ayrıyeten davacıların kendilerine sunulan her türlü uzlaşı teşebbüsünü reddettiğini de vurgulamıştır.”
13 Mayıs günü Filistinli, İsrailli ve memleketler arası aktivistler köylülere dayanak olmak için Mesafir Yatta’da bir protesto düzenledi. İsrailli siyasetçi Ofer Cassif’in de katıldığı protestoya İsrail polisi ve askerleri müdahale etti. Cassif’le bir polis memuru ortasında gerginlik yaşandı.
13 Mayıs günü Filistinli, İsrailli ve memleketler arası aktivistler köylülere dayanak olmak için Mesafir Yatta’da bir protesto düzenledi. İsrailli siyasetçi Ofer Cassif’in de katıldığı protestoya İsrail polisi ve askerleri müdahale etti. Cassif’le bir polis memuru ortasında gerginlik yaşandı.
1980’LERDE BAŞLADI
Davaya mevzu olan topraklar El Halil’in çabucak güneyinde bulunuyor. Arapça ismi “Mesafir Yatta” olan bölge “Güney Hebron Tepeleri” olarak da anılıyor (Hebron, El Halil’in batı lisanlarındaki ismi.)
Bölgeyle ilgili tartışma 1980’li yıllarda, İsrail devletinin Batı Şeria’nın belirli kısımlarını askeri eğitim alanı ilan etmesiyle başladı. Mesafir Yatta topraklarının da “918 Numaralı Atış Alanı”na dönüştürülmesine karar verildi.
Times of Israel gazetesinin aktardığına nazaran, İsrail ordusunun savunmasında, “Bu atış alanının İsrrail Savunma Kuvvetleri için hayati ehemmiyeti, bölgenin eşsiz topoğrafik karakterinden kaynaklanmaktadır. Bu topoğrafya hem küçük hem de geniş çaplı çerçeveye özgün eğitim metotlarının uygulanmasına müsaade vermektedir. Bir manga da bir tabur da burada eğitim yapabilmektedir” sözleri kullanıldı.
Lakin hem Filistinli hem de İsrailli insan hakları aktivistleri, bu atış alanının açılmasının asıl sebebinin bölgeyi Araplardan arındırmak ve İsrail’in işgal ettiği bir bölgede daha denetimini ağırlaştırmak olduğunu söz ediyor. Bu çeşit atılımları birçok vakit, memleketler arası kamuoyunun geneli tarafından yasa dışı kabul edilen Yahudi yerleşimlerinin sayısının artırılması izliyor.
1981 yılında gerçekleştirilen bir toplantının tutanakları, burada da benzeri bir durum olduğuna işaret ediyor. Kısaca Akevot olarak bilinen İsrail-Filistin Çatışması Araştırmaları Enstitüsü uzmanlarının arşivlerden çıkardığı bu belgeyi Haaretz gazetesi yayımladı. Dokümana nazaran, devrin Tarım Bakanı olan Ariel Şaron, “tepelerdeki Arap köylülerin yayılmasını” yavaşlatmanın değerli olduğunu belirterek, “Hayati değerdeki bu bölgeleri elimizde tutabilmek için oradaki atış alanlarını genişletip sayılarını artırmak çıkarımıza olur” diyordu. Kelam konusu evrak, tüzel kanıt olarak mahkeme belgelerine dahil edildi.
Ariel Şaron bu toplantıdan kısa mühlet sonra Savunma Bakanı oldu. 16 Eylül 1982 tarihinde İsrail yanlısı çok sağcı Hristiyan Falanjist milislerin Batı Beyrut’ta Sabra ve Şatilla ismindeki Filistin mülteci kamplarını basarak çocuklar dahil yüzlerce Müslümanı katlettiği katliamı durdurmak için hiçbir şey yapmadığı gerekçesiyle tarih kitaplarında “Beyrut Kasabı” diye anılan Şaron, 2001-2006 yılları ortasında başbakanlık da yaptı.
TAPUSUZ İSPAT TALİHLERİ YOK ANCAK TAPU MÜRACAATLARI DA REDDEDİLİYOR
918 Numaralı Bölge’ye tekabül eden 8-12 mezradan oluşan Mesafir Yatta’nın sakinlerinin birçok geçimlerini küçükbaş hayvancılıkla sağlıyor ve hayatlarını Filistinli ve milletlerarası yardım kuruluşlarının temin ettiği çadırlarda ve bölgedeki mağaralarda geçiriyor. Bölgenin elektriği de yeniden yardım kuruluşlarının sağladığı güneş panellerinden elde ediliyor.
İsrailli yetkililer, bu köylülerin bölgedeki toprakların sahibi olduğuna dair tapularının bulunmadığını öne sürüyor. Lakin burada bir tüzel kısır döngü var. Mesafir Yattalılar ve avukatları geçmişte birçok kere buralara konut inşa etmek ve elektrik çizgisi çekmek için isin müracaatında bulundu. Askeri yetkililer hiç kimsenin atış alanı içinde yaşamasına müsaade verilemeyeceğini belirterek, müracaatları reddetti. Bölgeye nizamlı olarak gönderilen yıkım takımları, “yasa dışı” yapıları yerle bir etti.
İsrail ordusu birinci tahliye kararlarını 1999 yılında aldı. Lakin türel süreçlerin devam etmesi nedeniyle aileler bugüne kadar yerlerinde kalmaya devam etti. Filistinlilerin haklarını savunan aktivistler, bu süreçte sık sık yaşanmakta olan yıkımların, aileleri bölgeden kaçırmayı amaçlayan bir stratejik taciz manasına geldiğini belirtiyor.
Mevzuyu gündeme taşıyan İsrail merkezli insan hakları örgütü B’Tselem ismine bir açıklama yapan Dror Sadt, “Yetkililerin imaj telaşları nedeniyle, insanların kamyonlara bindirilip taşındıklarını göreceğimizi sanmıyorum” diyor ve ekliyor: “Onun yerine insanların konutlarının tekrar tekrar yıkıldığını göreceğiz. Bunun sonucunda bölgeden ayrılmak zorunda kalacaklar zira Mesafir Yatta yaşanabilir bir yer olmaktan çıkacak.”
“YAHUDİLERİN DİNİ BAYRAMLARINDA DÖNSÜNLER”
Mahkeme geçtiğimiz yıllarda taraflara çeşitli uzlaşı teklifleri sundu. Yerlerinden edilmiş Filistinlilerin, başta Musevilerin dini bayramları olmak üzere tatbikat yapılmayan günlerde topraklarına dönmelerine müsaade verilmesi üzere pek de manalı olmayan kaideler içeren bu teklifler, köylüler tarafından reddedildi.
Nihayet 5 Mayıs günü Yüksek Mahkeme oybirliğiyle aldığı kararla İsrail ordusunun haklılığına, Filistinli ailelerin bu topraklar üzerindeki tüzel tezlerini yahut burası atış alanı ilan edilmeden evvel de bu topraklarda yaşadıklarını kanıtlamayı başaramadığına hükmetti.
Mesafir Yatta Köy Meclisi Lideri Nidal Yunus, yakınlardaki bir yerleşimde yaşayan Musevilerin mahkemenin tahliye kararından muaf olduğuna dikkat çekerek, “Yasalar Museviler için çalışıyor fakat iş bize gelince yasa diye bir şey yok” diye konuşuyor.
İsrail’in bir yandan Filistinlileri yerlerinden ederken bir yandan da Yahudi yerleşimciler için yeni konutlar inşa etmesi yalnızca Batı Şeria’da değil, Doğu Kudüs’te de yaşanıyor. Hatırlanabileceği üzere geçtiğimiz yıl Mayıs ayında da başta Pir Cerrah olmak üzere üç mahallede 36 aileden yedisinin Yüksek Mahkeme kararıyla kuşaklardır yaşadıkları meskenlerden atılmaları gündeme gelmişti. Düzenlenen protestolara İsrail polisinin şiddet kullanarak müdahale etmesi ve İsrail ordusunun Gazze Şerdi’ne operasyon başlatması ile çok sayıda can kaybı yaşanmıştı. Pir Cerrah’taki birçok ailenin hukuk gayreti hala devam ediyor.
Yusara el Neccar ise bu topraklara sonradan geldikleri savına şiddetle karşı çıkıyor. Dedelerinin çoban mağaralarını 1950’lerde oyduğunu vurgulayan Neccar, kendisinin de 1961 yılında bu mağarada dünyaya geldiğini belirtiyor.
Neccar ailesi ve bölgedeki ailelerin birçoğu dışarıdaki çöl sıcağına rağmen içi ziyadesiyle serin olan bu mağaraları kiler, mutfak ve ek hayat alanı olarak kullanıyor. Fakat briketten yapılma tek katlı teneke damlı meskenleri yıkıldığından beri çoluk çocuk ailece mağaraya yerleşmek zorunda kalmışlar.
Başka yandan bölgedeki Yahudi yerleşimcilerin sayısındaki artışa paralel olarak vandalizm olayları ve fizikî akınlar da arttığından, birçok aile mağaralarını bir sığınak olarak da kullanıyor.
BİR GÜNDE ÜÇ MEZRADA 20 BİNA YIKILDI
Neccar, güneş gücüyle çalışan lambalarla aydınlatılan mağarada bir yandan klasik yollarla mayaladığı peyniriyle ilgilenirken bir yandan da ellerinde otomatik silahlar taşıyan 12 askerin eşlik ettiği buldozerin çıkıp geldiği sabahı şu sözlerle anlatıyor:
“Neden geldiklerini söylemediler, bize kağıttır evraktır hiçbir şey vermediler. Ancak biz neden geldiklerini biliyorduk.”
Akabinde askerler ailenin erkeklerine uzakta durmalarını söyledi. Bayanlar apar topar konutlarına koşup giyeceklerini ve yatak yorganlarını toplamaya çalıştı. Çamaşır makinesini konuttan çıkarmak hayli vakitlerini aldı. Askerler, “Tamam artık, siz de çekilin kenara” dediğinde Neccar ailesi eşyalarının değerli bir kısmını şimdi dışarı çıkaramamıştı.
Neccar, yedi ailenin yaşadığı iki konut ile iki koyun ağılından ibaret olan mezrayı yerle bir etmenin 2 saat bile sürmediğini söylüyor. İsrail ordusunun bölgedeki faaliyetlerini kayda geçiren Filistinli aktivist Besil Adra ise ordunun o gün üç mezrada 20 binayı yıktığını belirtiyor.
İsrail ordusu yıkımlara dair net bir takvim açıklamış değil, lakin sürecin devam edeceğine kesin gözüyle bakılıyor.
Batı Şeria’da Yahudi yerleşimciler için 4200 yeni konutun inşasının onaylanmasıyla birebir periyoda denk gelen tahliyeler milletlerarası kamuoyunda da tasa uyandırdı. ABD Lideri Joe Biden’ın Haziran ayında gerçekleştireceği resmi İsrail ziyareti öncesi, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, hususla ilgili bir soruya cevaben hem İsraillilere hem de Filistinlilere tansiyonu yükseltecek adımlardan kaçınma daveti yaptı. Price, “Buna elbette tahliyeler de dahil” diye konuştu. Avrupa Birliği’nden yapılan açıklamada İsrail’in yıkımları durdurması istendi. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Kurulu de bölge sakinlerinin “zorla taşınmasının memleketler arası ve insani yasalar ile insan haklarının önemli ihlali” manasına geleceği ihtarını yaptı. Son olarak büyük bir küme ABD’li senatör ve Temsilciler Meclisi üyesi, İsrail’e yıkımların durdurulması daveti yaptı.
The Washington Post’un “Ahead of Biden visit, Israel launches biggest eviction of Palestinians in decades” başlıklı haberinden derlenmiştir.
