Karadeniz üzerinden dünya pazarlarına tahıl ve öbür besin eserlerinin taşınmasına ait muahede, bugün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve BM Genel Sekreteri António Guterres’in iştirakiyle Dolmabahçe Ofisi’nde imzalanacak. İmza merasimine Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve beraberindeki heyet de katılıyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan az evvel Dolmabahçe Sarayı’na geldi. Merasimin birazdan başlaması bekleniyor…
GIDA FİYATLARINDAKİ ARTIŞA DEVA OLACAK
Türkiye ve BM tarafından mayıs ayından bu yana yürütülen arabuluculuk gayretlerinin sonuç vermesiyle imzalanan muahede savaşta bir birincisi ve dönüm noktasını temsil etmesi bir yana, dünyayı saran tahıl krizi ve beraberinde gelen besin fiyatlarındaki artışa da deva olması bekleniyor.
ANLAŞMANIN AKABİNDE İZLENECEK YOL HARİTASI NASIL OLACAK?
Tahıl koridoru oluşturulmasına dönük gayretlerin birinci gayesi, Odessa başta olmak üzere mayınlar nedeniyle Ukrayna limanlarında sıkışıp kalan tahıl ve başka besin eserleriyle yüklü gemilerin dünya pazarlarına açılmasını sağlamaktı.
Bu kapsamda yaklaşık 80 adet geminin olduğu kaydediliyor. Bu gemilerin denize açılabilmelerini sağlayacak koridorun oluşması, silolarda alıcı bekleyen yaklaşık 25 milyon ton tahılın da dünya pazarlarına taşınması manasına geleceği için kıymet kazanıyor.
Pazarlığın en kıymetli ayaklarından birisini, gemilerin sıkıntısız biçimde mayınlı alanlardan çıkabilmesi ve Rusya’nın hücumlarına maruz kalmaması için Moskova’dan alınacak güvenlik garantileri oluşturdu.
UKRAYNA, KILAVUZ GEMİLERİN YARDIMIYLA İHRACATA BAŞLAYACAK
Gıda koridorunun oluşturulmasıyla birlikte Ukrayna, büsbütün kendi kontrolünde olan Odessa, Pivdennyi ve Chornomorsk limanlarından ihracata başlayabilecek. Muahedeye nazaran besin yüklü kargo gemiler, kılavuz gemiler aracılığıyla mayınlı limanlardan Karadeniz’e ulaşacak ve evvelce belirlenen rotalardan dünya pazarlarına taşınacak.
Bu süreçte, Rusya’nın ateşkes uygulayacağı ve gemilerin güvenliğini tehlikeye atmayacağı basına yansıyan haberlerde yer almıştı.
Ukrayna ise Rus gemilerinin Ukrayna kara sularına hiçbir formda girmemesini istiyor.
İSTANBUL’DA UYUM MERKEZİ
Anlaşma, sevkiyatın güvenliği ve işlerliğinin İstanbul’da oluşturulacak bir uyum merkezi tarafından gözlenmesini de içeriyor.
Rusya, bu müşahede vazifesinin tüm tarafların katıldığı ortak bir biçimde yapılmasını Ukrayna ise BM nezaretinde olmasını istiyordu. Son durumun nasıl olduğu muahede açıklandığında ortaya çıkacak.
Anlaşma, besin koridorunu kullanan gemilerin kargolarının Türkiye tarafından oluşturulacak noktalarda Rusya’nın da iştirakiyle denetlenmesini içeriyor.
Rusya, Ukrayna’ya yük almaya gelecek kargo gemilerinin silah ve askeri materyal taşımadığından emin olmak için bu kontrolü istiyor.
Bu süreçte Türk Deniz Kuvvetleri’nin taraflar ortasındaki süreçler açısından kolaylaştırıcı rol oynayacağı kaydediliyor.
RUSYA DA İHRACATA BAŞLAYACAK
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, 19 Temmuz’da Tahran’da Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı görüşmeyle ilgili olarak basını bilgilendirirken, mutabakatın Rusya’ya da ihracat imkanı sağlaması gerektiğini belirtmiş, “Uluslararası kuruluşlarla üzerinde birinci olarak bunun üzerinde uzlaştık. Bunu bir paket tahlil formülü olarak sundular. Amerikalı ortaklarımız da dahil olmak üzere şu ana kadar kimse karşı çıkmadı. Yakın gelecekte ne olacağını göreceğiz” demişti.
24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgalle başlayan Rusya’ya uygulanan yaptırımlar, gübre ve besin eserlerinin satışını kapsamıyor.
Ancak Rusya’dan mal satın almak isteyen ya da bu malı alıcılara ulaştırmak isteyen taraflar, bankacılık ve sigorta üzere süreçlere uygulanan yaptırımlardan çekindikleri için ticari muahede yapmaya yanaşmıyorlar.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da 21 Temmuz’da TRT’ye yaptığı açıklamada, “Bu sorunu çözdüğümüz vakit yalnızca Ukrayna’nın tahıl, ayçiçek ve ayçiçek yağı ihracatının önü açılmayacak. Rusya’nın da gerek bu eserler gerekse dünyanın muhtaçlığı olan gübrenin ihracatının da önü açılacak” demişti.
Çavuşoğlu, eserlerin kendilerine değil ancak onları taşıyacak gemilere yönelik yaptırımlar olduğunu belirterek, “Lojistik mevzular, hiçbir yerde hizmet alamıyor, sigorta konusu değerli. Bu ödemelerin yapılması için bankacılık sisteminin işlemesi lazım. Bu mevzularda da aslında gerek ABD ve başka Avrupa Birliği bu manileri kaldıracağına yönelik taahhütlerde bulundular” bilgisini vermişti.
Financial Times gazetesine konuşan bir Batılı yetkiliye nazaran Rusya’nın tahıl eserlerini ihraç etmesini kolaylaştırmak için BM ile Rusya bir mutabakat muhtırası da imzalayacak.
Bu sürecin tamamlanması durumunda, Rusya’nın 2022 sonuna kadar 50 milyona yakın tahıl eseri satabileceği kaydediliyor.
