Türk mürettebat da çalıştırılan ‘Xelo’ isimli tanker gemisi, 15 Nisan’da Tunus’un Gabes kenti limanı açıklarında şimdi belirlenemeyen bir sebeple battı. Gemide bulunan 4’ü Türk, 2’si Azerbaycanlı, biri Gürcistanlı 7 kişilik mürettebat, Tunuslu kurtarma grupları tarafından son anda kurtarıldı. Kelam konusu mürettebat Tunus devleti tarafından bir otele yerleştirildi. 4 gün boyunca otelde kalan mürettebat, daha sonra Tunus devleti tarafından tahsis edilen bir meskene alındı. Fakat daha sonra gözaltına alınan 7 mürettebat tutuklanarak cezaevine gönderildi.
Geminin yükü neydi?
Azerbaycan merkezli ‘Star Energy Inc’ isimli şirkete ilişkin Ekvator Ginesi bayraklı XELO isimli geminin yükünün ne olduğu ise şimdi belirlenemedi. Argümanlara nazaran gemi, Mısır’dan Malta’ya yüklü ölçüde mazot taşıyordu. Fakat tutuklanarak cezaevine gönderilen 4 Türk mürettebatın yakınları, gemide yakıt olmadığını argüman etti.
‘Star Energy Inc’ isimli firma tarafından Tunus’ta tutulan Avukat Mabrouk Maddouri’den bilgi alan mürettebat yakınları, 22 Nisan 2022’de Tunus dalış takımlarının bir rapor hazırladığını öğrendiklerini söyledi. Mürettebat yakınları, telefon görüşmeleri sırasında Tunuslu avukattan öğrendiklerine nazaran, kelam konusu raporda, gemide rastgele bir yakıt izine rastlanmadığı, yakıt depolarındaki pas nedeniyle uzun müddettir de yakıt taşınmadığının anlaşıldığının belirtildiğini söylediler. Mürettebat yakınları, geminin batmasına neden olabilecek bir kaçak yük tespit edilmediğinin de vurgulandığı raporda, fakat geminin GPS sistemi (AES) ve gemi denetim sisteminin kasti olarak bozulduğu bilgisinin yer aldığını aktardılar.
Argümana nazaran, firma gerekli dokümanları bugüne kadar sunmadı
Türk mürettebatı yakınlarının verdiği bilgiye nazaran, ‘Star Energy Inc’ isimli Azerbeycan firmasının Türkiye’deki işletmecisi Elbek Terziyev, 7 mürettebat için Tunus’ta Mabrouk Maddouri isimli bir avukat tuttu. Avukat da firmadan dava süreci için geminin yakıt tankeri olarak çalışma müsaade dokümanı, yakıt alım ve satım faturaları, çalışanların sigorta bilgilerinin 5 Mayıs’a kadar kendisine ulaştırılmasını istedi. Lakin firma kelam konusu dokümanları bugüne kadar Avukat Mabrouk Maddouri’e ulaştırmadı. Teze nazaran, ‘Star Energy Inc’ firması, Avukat Mabrouk Maddouri’nin fiyatını de ödemedi.
Telaşlı bekleyiş sürüyor
Tunus Hükümeti tarafından tutuklanarak cezaevine gönderilen Ali Aktaş, Hasan Bayar, Adem Tunal ve Cet Barboros Özsöğüt isimli 4 Türk mürettebatının yakınlarının ise telaşlı bekleyişi devam ediyor.
Tunus Hükümeti tarafından kurtarıldıktan sonra yerleştirildikleri otelde bekletilirken ailelerine yemek yedikleri sırada çekildikleri fotoğrafı gönderen Türk mürettebattan Çarkçıbaşı Hasan Bayar’ın oğlu Mehmet Can Bayar ve geminin aşçısı Adem Tunal’ın kardeşi Fazilet Tunal, konuştu.
Çarkçıbaşı Hasan Bayar’ın oğlu Mehmet Can Bayar şunları söyledi:
‘Canımızı güç kurtardık’
Babam Hasan Bayar, geminin Çarkçıbaşısı. 5 Nisan günü gece saat 12.00’de meskenden taksiyle alındı. Havalimanından Tunus’a seyahate başladı. Ayın altısı, yedisinde gemiye katıldı. Sonra da sefere çıkmaya başladılar. Biz o süreçte limana yanaşmadığı sürece irtibat kuramıyorduk. Lakin daha sonrasında ayın 16’sında geminin battığı haberi geldi. Babam annemi aradı geminin battığının bilgisini verdi. Canlarını sıkıntı kurtardıklarını söyledi.
‘Tunus hükümeti 5 saat sonra yardıma geldi’ dedi
Hatta şöyle bir ayrıntı var. ‘Biz yardım daveti yaptık. Beş saat sonra Tunus bize yardıma geldi’ dedi. Birebir vakitte yardım etmeye kalkan iki gemiye de Tunus hükümeti müsaade vermemiş. Bunun bilgisini öğrendik. Daha sonrasında otelde ağırlanma süreçleri oldu. O süreçte yaklaşık 4 gün kadar irtibat kurabildik. Sanırım 21 Nisan tarihinde bulundukları yerden apar topar alındılar. Gabesk kentine götürüldüler. O da yaklaşık 350 kilometrelik bir uzaklıktaydı. Akabinde gözaltı süreci başladı. 48 saat gözaltı mühleti verildi. Bu müddette hiç irtibat kuramadık. Bir 48 saat daha gözaltı verildi. 26 Nisan günü de tutuklandılar. Benim babam ve oradaki Türk mürettebat çok kısa periyodik çalışanlar. Dokuz günlük çalışanlar da var. Hiçbir biçimde irtibat kuramıyoruz. Yalnızca büyükelçiliğimizden haber alabilirsek, almaya çalışıyoruz.
‘Armatör avukatın parasını bile ödememiş’
Armatörün hususla alakalı hiçbir yardımı olmuyor açıkçası. Yardım yaptım dedi, Büyükelçimizle benim yaptığım görüşmelerde ise firmanın hiçbir yardımının olmadığı söylendi. Firma, Tunus’ta tutulan avukatın bile parasını ödemedi denildi. Yani biz onların orada hatasız olduklarını biliyoruz.
Mazot varsa da irsaliye yok, onu biliyoruz
Evvel kaptan ‘Gemide mazot var’ dedi. Gemide 750 ton mazot taşınıyor dendi. Sonra dalış grupları girdikten sonra mazot yok bilgisi geldi. Hatta yakın vakitte tekrar mazot var diye bir söylenti çıktı. Materyalleri kaptan alır yahut teslim eder. Kaptan var diye beyan verdi ki dalış takımları girip mazotun olmadığını söylediler raporlarında. Akabinde dün de tekrar mazotun olduğu istikametinde bir söylenti duyduk açıkçası oradaki avukattan, tercümandan. Lakin bunun doğruluğunu şu anda bilmiyorum. Yanlış bir şey söylemek de istemem alışılmış ki. Ancak mazot varsa da irsaliyesi yok onu biliyoruz. Gelmiyor zira buradan.
Yalnızca büyükelçiden bilgi alıyoruz
Yalnızca büyükelçilikten bilgi alabiliyoruz. Onların da bilgileri değerli bir durum olmadığı sürece kısıtlı. Avukatla irtibat halindeyiz lakin avukatın işleri çok ağır ve Fransızca konuştuğu için İngilizcesi berbat olduğu için çok fazla irtibat kuramıyoruz. Durumumuz bu biçimde. Yani kimseye ulaşamıyoruz açıkçası.
Firma sahipleri hiçbir açıklama yapmıyor
Firma sahipleri hiçbir açıklama yapmıyor. Biz aradığımızda da ‘Biz para gönderdik, avukatları tuttuk, biz ilgileniyoruz merak etmeyin, aklınız kalmasın’ deniliyor. Fakat büyükelçimizle konuştuktan sonra hiçbir para gönderilmediğini, avukatın parasının ödenmediğini, acentenin parasının ödenmediğinin bilgisini de biz büyükelçimizden aldık.
Babamdan 15-16 gündür hiçbir haber alamadım
İnanın babamın nerede olduğunu bilmiyorum. 15 gündür 16 gündür hiçbir formda haber alamıyorum, bağlantı kuramıyorum.
GEMİNİN Mısır’dan mazot aldığı, tunus’a götürürken battığı istikametinde argümanlar var
Dün aldığım bir bilgiye nazaran şöyle söyleyeyim. Türk mürettebatın ailesinden birinin Tunus’taki büyükelçilik ve avukattan aldığı bilgiye nazaran, mahkeme şunu hesaplamış: Bu gemi eski bir gemi, Mısır’a gidiş geliş müddeti bu altı günlük süreyi karşılamıyor. Yani bu gemi Mısır’a gidip gelmiş-olamaz tarafında. Biz babamla irtibatta olduğumuz sürece de ben Mısır lafını hiç duymadım. Genelde ‘Malta’ya yahut Lübnan’a gidiyoruz’ diye bir tabirini duydum. Hiç Mısır lafı geçmedi. Bu sanırım kaptanın beyanı, ‘Ben Mısır’a gittim, mal aldım’ diye fakat bu türlü bir durum kelam konusu değil diye düşünüyorum.
Tunus hükümetinin sorguladığını duyduk
Mazot kaçakçılığı yapıldığı savı var ortada. Zira irsaliyeler şimdi gelmedi armatör tarafından. Hasebiyle da bu malın kaçak olduğu düşünülüyor. Birebir vakitte olayları biraz daha öteye taşıyıp acaba… Tunus hükümeti, ‘Bu işin içinde Türk hükümeti var mı’ diye sorguluyormuş, onu öğrendik. Herhalde Tunus’un hükümet değişikliğinden sonra sanırım aramız çok düzgün değilmiş, dış ilgilerimiz o denli söyleyeyim. Biraz da onu sorguluyormuş Tunus hükümeti. Türk hükümeti bu işin içerisinde mi diye sorgulama var. Şimdilik tezler bu tarafta.
Geminin ne taşıdığını işçi bilmez
Türk mürettebatlarının hiçbiri kaptan değil. İşçi de geminin ne taşıdığını ne götürdüğünü ne yaptığını bilmez. Babam geminin makinecisi, çarkçıbaşısı, tek çarkçı. Esasen 7 işçi var ve bunlar da şimdi 9 günlük işçi. Yani buradan bir gece yarısı ortacılar vasıtasıyla iş çıktı. Sabah gitmesini planlıyorlardı. Sonra tekrar aradılar, ‘Gece gelmen gerekiyor, taksi gönderiyoruz biz senin evine’ dediler. Biz de babamı o denli uğurladık.
Babam geminin batışını bize anlattı
Babam ‘Gemi su alıyor, makine dairesi su alıyor, pompalarım yetişmedi’ dedi. ‘Bütün pompalarım çalışıyordu ancak yetişmedi, gemiden güç çıktım’ dedi. Öbür mürettebatın da gemiden sıkıntı çıktığını söyledi. ‘Kaptan tahliye verdi’ dedi. Rastgele bir patlama falan olmamış. Gemi su almış, aslında bildiğim kadarıyla gemi bu seferi yaptıktan sonra tersaneye girip tamiratı yapılacaktı. Kimi yerleri sanırım hasarlı bir yeri varmış. Hasebiyle bu tadilat yapılamadan battı. Orada da herhalde su aldı diye varsayım ediyorum.”
Aşçının kardeşi de konuştu
Birinci kez gemide çalışmaya başlayan aşçı Adem Tunal’ın kardeşi Fazilet Tunal ise şunları anlattı.
‘Kardeşim hayatında birinci kere yurt dışına çıktı’
Kardeşim hayatında birinci kez yurt dışına çıktı. Bu dokümanları daha yeni aldı 3-4 aylık evraklar aldı. İşte daha gemiye yeni çıktılar. Hiçbir deneyimi yok, hiçbir bilgisi yok, gemi hayatı hiçbir formda yok. Bu biçimde yola çıktılar bir şeyler aykırı gitti mi? Ne yaptı onu da biz bilmiyoruz. Adem’le birinci 3-4 gün çok âlâ halde görüşüyorduk fakat bana her vakit şey sıkıntısı akşamdan kaygısı ‘Sabah biz söze gideceğiz. Akşam yediden sekizden evvel bize ulaşamazsınız.’ 4 güne yakın onlar otelde kaldı. Dördüncü günün sonunda meskene aldılar onları. Meskene aldıktan sonra da sonraki gün aslında apar topar baskın yapılarak, ben baskın olarak düşünüyorum. Apar topar bunların hepsini nezarethaneye aldılar. 4 ya da 5 gün nezarethanede kaldı. Beşinci günün sonunda zati tutuklu yargılanmaya başladılar.
‘Kardeşim de telefonda bana geminin batışını anlattı’
Kardeşim telefonda bana geminin batışını anlattı. Kardeşim şunları söyledi: ‘Gemi saat birde batmaya başladı. Gemi kahır çıkartmaya başladı. Saat ikiye kadar bizim hiçbir davetimize karşılık alamadık. İkiden sonra da davetimize karşılık aldık. Yandaki iki tane gemi bize yardım etmek istedi. Tunus hükümeti de ‘siz karışmayın’ demiş. Ve durdurmuşlar o iki tane yardım etmek isteyen gemiyi.’ Dörtte benim bildiğim Tunus açıklarında kurtarmışlar 7 kişilik mürettebatı. Yani benim bildiklerim, ağabeyimle görüştüklerim bu biçimdeydi.
‘Firma kendi gemilerine bile sahip çıkmadı’
Ancak dördüncü gününden sonra ağabeyimle hiçbir şey konuşamadık aslında. Firmanın, kendi gemilerine dahi sahip çıkmadığı benim kulağıma geliyor. Tunus Konsolosluğu ile görüşüyoruz lakin Tunus Konsolosluğu’nun da benim fikrimi soracak olursanız eksikliği var. Zira birinci 3-4 gün konsolosluk çalışanları bana şunu dediler. ‘Biz bu insanlara ulaşamadık. Dördüncü günün sonunda iki tane Tunus konsolosluğundan bir işçi geliyor. Otelde bizimkilerle kalmaya başlıyor bir gece yahut iki gece. Ondan sonra konuta yerleşiyorlar. Sonraki gün esasen 02.30 sularında meskene baskın yapıyorlar. Bunları apar topar hepsini nezarethaneye götürüyorlar. 4 gün boyunca sözleri alınıyor en sonunda mahkemeye çıkıyorlar benim bildiğim kadarıyla tutuklu yargılanıyorlar.
‘Kimse bizim sesimizi duymuyor’
Mazot varmış, 750 ton mazot batmış, bunun faturası yokmuş. Tunus hükümetinin ısrarla dediği şey bu. Yani bu mazotun faturası yokmuş münasebeti buymuş. Hiçbir bilgimiz yok, hiçbir deneyimimiz yok. Abimin de hiçbir deneyimi yok. Yani kaldı iki ortada bir derede, hiçbir halde bize kimse yardımcı olmuyor. Biz burada mağduruz bunu kimseye gösteremiyoruz, kimse de bizim sesimizi duymuyor.
‘Bir kez olsa anne babasıyla görüştürün bu insanları’
Annem berbat, babam makûs. Tunus Konsolosluğu’na tekraren söylediğim şuydu, bu insanları bir sefer dahi olsa, annesiyle, babasıyla görüştürün. Lakin muhakkak buna yanaşmadılar. Sebepleri de şu, Tunus Hükümeti’nin süreci bu formda yürütmeye aldığını ve bize onu yapamayacaklarını söylediler.
‘Firma yetkilileri ortada yok’
Firma yetkilileri ortada yok. Hiçbir biçimde bir şey dedikleri yok. Hiçbir formda aradıkları yok, işte ‘Biz onların yanındayız, avukatlarından tuttuk. İşte biz onların bütün muhtaçlıklarını karşılıyoruz. Orada mağdur etmiyoruz’ diye açıklama yapan da yok. Ben yalnızca bunları Tunus Konsolosluğu’ndan öğreniyorum. Benim bildiğim kadarıyla şirket, orada tuttukları avukatının fiyatını bile ödemiyor. Parası ödenmeyince avukat bırakmak istemiş, Tunus Konsolosluğu demiş ki ‘Sen davayı bırakma biz sana ödemenizi yapacağız’ o biçimde gerçekleşmiş.
‘Bir aşçının gemiyi batırması kadar mantıksız bir şey olamaz’
Aşçı ne bilebilir ki? Adam aşağıda yemek yapıyor, üstte 7 tane mürettebat var hepsi oturup yiyorlar bu kadar. Yani bir aşçının gemiyi batırması kadar mantıksız bir şey olamaz. Herhalde o vakit iddia ediyorum ya malzemeyi fazla aldı bu gemi battı. Bunun diğer bir açıklaması yok.
