ABD’li araştırma şirketi Pew Research Center’ın yayınladığı son araştırma, Türkiye’nin enflasyonda geldiği noktayı bir defa daha gözler önüne serdi. Kuruluşun Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) 38 ülkesinden 37’sine ve gelişmiş 7 ülkeye yer verdiği araştırmada, 44 gelişmiş ülkenin yılın birinci çeyreğindeki enflasyon oranları kıyaslandı. Buna nazaran Türkiye, 3 ayda yüzde 54.8 ortalama enflasyonla şampiyon oldu. Şayet araştırma yılın ikinci çeyreği için yapılmış olsaydı, Türkiye yüzde 74.03 ortalamayla tekrar şampiyon olacaktı. Türkiye İstatistik Kurumu bilgilerine nazaran, yıllık enflasyon nisanda yüzde 69.97, mayısta yüzde 73.50, haziran ayında da yüzde 78.62 olarak gerçekleşti. Türkiye’nin grafikte siyah renkle gösterildiği araştırmada, “Türkiye’de enflasyon yıllardır yüksek seyrediyordu lakin hükümetin bu artışı durdurmak için faiz oranlarını yükseltmek yerine düşürmek üzere alışılmışın dışında iktisat siyasetleri izlemesi nedeniyle 2021’in sonlarında süratle yükseldi” denildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu tezi 4 yıl evvel ortaya attı
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, “Faiz sebep, enflasyon sonuçtur” tezini birinci defa 15 Mayıs 2018’de o vakit Hazine ve Maliye Bakanı olan Berat Albayrak gerçekleştirdiği Londra ziyaretinden evvel Bloomberg International’a verdiği mülakatta ortaya attı. Röportajda “Sebep sonuç münasebetine baktığımız vakit faiz sebep enflasyon neticedir” diyen Erdoğan, şunları söyledi:
“Faiz ne kadar düşük olursa enflasyon da o kadar düşük olur. Sebep sonuç bağlantısına baktığımız vakit faiz sebep enflasyon sonuçtur. Faizi aşağı çektiğimiz anda bütün maliyet girdileri aşağı düşecektir. Faiz tek haneliye geldiği vakit yatırımlarda patlamalar meydana geldi.”
Faiz düştü lakin enflasyon yükselişe geçti
Erdoğan’ın bu tezi doğrultusunda Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 6 ayı aşkın müddettir düşük faiz siyasetindeki ısrarını sürdürüyor. Enflasyonu düşürmek için bu yılın başından beri en az 60 merkez bankası faiz artırımına giderken, TCMB Para Siyaseti Konseyi (PPK) en son 23 Haziran’da son 5 toplantısında olduğu üzere siyaset faizini yeniden yüzde 14’te sabit tuttu. PPK, en son TCMB Lideri Naci Ağbal periyodunda yani 2021 Mart ayında siyaset faizini iki puan artırarak yüzde 19’a çıkardı. Ağbal bu gelişme üzerine misyondan alınarak yerine Şahap Kavcıoğlu atandı. Kavcıoğlu ise misyonu devraldıktan sonra 5 ay faizi sabit tuttu. Lakin daha sonra o da Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın savunduğu ikinci tez olan “Faiz ve enflasyonla çabada nas ne diyorsa onu yapacağız” kelamları çerçevesinde geçen yılın sonunda siyaset faizini kademeli olarak 500 baz puan indirerek yüzde 14’e çekti. Bu gelişmenin akabinde enflasyondaki artış daha da hızlanmaya başladı. Hatta Türkiye, dünyada enflasyonun en yüksek olduğu 5’inci ülke oldu. Venezuela yüzde 5000 yıllık enflasyonla birinci sırada bulunurken, onu Lübnan yüzde 224, Sudan yüzde 195, Zimbabve ise yüzde 92 ile izliyor.
Halkın enflasyon derdi giderek artıyor
Çok uluslu araştırma şirketi IPSOS’un son yayınladığı araştırmaya nazaran de Türkiye’de halkın enflasyon telaşı giderek yükseliyor. Araştırmaya katılan bireylerin yüzde 25’i finansal olarak zorlandıklarını belirtirken, Türkiye yüzde 66’yla bu bahiste da önder oldu. ABD ve Almanya’da bu oran yüzde 16 oldu. Araştırmanın yapıldığı ülkelerden yalnızca üçünde, ABD, Avustralya ve Kanada’da bireylerin birden fazla gelecek yıla kadar hayat standartlarının yükseleceğini beklediğini söyledi. Hayat standartlarının yükseleceğini bekleyenlerle hayat standartlarının düşeceğini bekleyenlerin oranları ortasındaki farkı gösteren net skor en düşük -44 ile Türkiye’de görülürken, bunu Japonya (-27), Fransa (-22) ve İngiltere (-21) izliyor. Harcanabilir gelirlerinin yükseleceğini düşünenlerin sayısında ise en müspet ülke ABD oldu. ABD’lilerin yüzde 26’sı harcanabilir gelirlerinin yükseleceğini, yüzde 33’lük kesim ise düşüş bekliyor. Araştırmaya Türkiye’den ve İngiltere’den katılan her 10 bireyden 6’sı ise harcanabilir gelirlerinde düşüş beklediğini belirtti. Araştırmanın yapıldığı 11 ülkeden Türkiye’nin de içinde olduğu 7’sinde çoğunluk önümüzdeki 6 ayda faturalarını ödeyebilme konusunda telaşlı olduklarını söyledi.
